امام حسين عليهالسلام علما دين را متكفل مجاري امور و احكام ذكر ميكند.«مجاري الامور و الاحكام علي ايدي العلماء بالله، الامناء علي حلاله و حرامه»112روايت تصريح ميكند كه مجاري امور كه مقصود، امور اجتماعي و حكومتي است، بايد در دست «علماء» و تحت اختيار و نظارت آنان قرار گيرد. و «علماء» نيز عام و شامل ائمه و فقهاء ميشود.روايت از حيث دلالت بر اصل ولايت تقريبا تام و شفاف است اما منتقدان مانند خوانساري، شيخ جواد تبريزي، مكارم شيرازي113 آن را به دليل ضعف سند (مرسله بودن) نميپذيرند. و حضرت امام نيز به اين اشكال توجه داشته و لذا آن را به عنوان مويد ذكر ميكند.نقد ديگر مخالفان متوجه تفسير «علماء» به فقهاء است. آنان تأكيد ميكنند كه واژه «العلماء» در اكثر روايات مانند روايت «مداد العلماء افضل من دماء الشهداء»، تنها بر ائمه معصومين، تطبيق ميكند. نقد فوق از سوي آخوند خراساني، ميرزا فتاح شهيدي114، شيخ موسي نجفي خوانساري، محقق نائيني، كمپاني و شيخ مرتضي حائري يزدي مطرح شده است.نقد سوم پس از پذيرفتن اصل دلالت مدعي، اين است كه روايت درباره انتخاب علماء براي زمامداري حكومت به صورت انتصاب يا انتخاب يا تلفيقي از آن دو، ساكت است.
5 ـ علماء ورثه انبياء
«ان العلماء ورثة الانبياء»115. اين كه عالمان دين ورثه پيغمبر باشند معناي آن انتقال شؤون و وظايف ديني مورّث يعني شؤون سه گانه پيغمبر به علماء است. و مراد از علماء، ائمه و عالمان دين هستند و دليلي بر حصر نيست.جمعي از انديشوران مانند: نراقي، مراغي، كاشف الغطا، و امام خميني بر اين روايت استشهاد كردهاند.شبهات پيشين مانند اختصاص «العلماء» به ائمه و انتقال شأن مرجعيت ديني و امر قضا فقط به علماء در اين روايت نيز مطرح است. علاوه بر آن معناي متبادر از وارث بودن علماء از انبياء، وراثت در امر تبليغ و ترويج احكام مبين است.مشابه روايت فوق روايات ديگري نيز وارد شده است كه در آنها از علماء و فقهاء به «امناء پيامبر»، «وصي پيامبر»، «مانند پيامبران بني اسرائيل» و «حصون اسلام» تعبير شده است كه مشابه استدلالات و نقدهاي ياد شده را در پي خود دارد كه مجال اشاره نيست.
قرائتهاي نهايي از روايات
حاصل آن كه در تفسير روايات و استنتاج ولايت فقيه از آن قرائتهاي مختلف وجود دارد.1 ـ عدم دلالت: برخي از فقهاء بر اين باورند كه نظريه ولايت فقيه از ادله شرعي و لفظي استنتاج نميشود، چرا كه مجموعه روايات خالي از اشكال سندي يا دلالتي نيستند.
لطفا منتظر باشید ...
