تمايلات فردي - کلیات دین شناسی (7) نسخه متنی

تمايلات فردي

تمايلات و انگيزه‏هاي فردي را «خود دوستي» مي‏نامند. هر كس خويشتن را دوست دارد و خير و صلاح خود را بيشتر از ديگران مي‏جويد و بالاتر از هر چيز قرار مي‏دهد. اين ميل طبيعي، نخستين قانوني است كه افراد بشر به سائقه و كشش غريزه از آن پيروي مي‏كنند.

اين خيرخواهي فردي تا زماني كه به تمايلات اجتماعي و عالي لطمه وارد نسازد، مفيد و براي حيات انسان ضروري است.

تمايلات فردي خود به دو گونه جسماني و رواني تقسيم مي‏شوند؛ ميل‏هاي بدني و جسماني مربوط به نيازهاي بدني هستند؛ مانند نياز به تنفس و حركت و تغذيه و استراحت.

تمايلات رواني كه از آن‏ها به نام (ارضاي عزّت نفس) ياد مي‏كنند مظاهر مختلفي دارند كه برخي از آن‏ها عبارتند از:

1) تحصيل خوشبختي كه راه‏هاي دستيابي به آن در علم اخلاق بيان مي‏شود؛

2) استقلال‏طلبي و كسب قدرت و برتري؛

3) شهرت‏طلبي و مقام دوستي كه گاهي به غرور و خود برتربيني مي‏انجامد؛

4) احتياج به هيجانات روحي از قبيل نوازش و مهر و محبت؛

5) حسّ تملّك و تصرف در اشيا به ويژه آن‏چه حاصل تلاش و كار است.

تمايلات اجتماعي

تمايلات اجتماعي انسان موجب مي‏شوند كه نوعي علاقه و دل بستگي به هم‏نوعان احساس كند و در غم و شادي آنان سهيم باشد. اين تمايلات نيز نمودهاي مختلفي دارند كه مهم‏ترين آن‏ها عبارتند از:

1) محبت و دوستي خانوادگي؛

2) ميهن دوستي: علاقه‏اي كه هر كس به جامعه‏اي كه عضو آن است دارد، و هر اندازه آن جامعه كوچكتر باشد، دلبستگي متقابل اعضاي آن بيشتر خواهد بود، زيرا اشتراك آنان در منافع و تكاليف، روشن‏تر احساس مي‏شود.

3) تقليد يا الگوپذيري: هر كس از گفتار و رفتار اشخاصي كه مورد محبت او هستند، الگوبرداري مي‏كند، به ويژه اگر براي آنان نوعي برتري قايل باشد. اين اصل در تربيت، كمال اهميّت را دارد. قرآن كريم نيز بر آن تأكيد بسيار دارد و مي‏فرمايد: «لقد كان لكم في رسول‏اللّه‏ اسوة حسنة19».