علت نگرانيها: - ولایت مطلقه فقیه از دیدگاه امام خمینی و قراءت های گوناگون نسخه متنی

علت نگرانيها:

با اين كه ديدگاه ولايت مطلقه فقيه بارها از سوى امام خمينى و پيروان آن بزرگوار شرح داده شده و مخالف بودن آن نيز با استبداد و حكومت مطلقه نمايانده شده است علت اين كه شمارى از روشنفكران همچنان از استبدادى بودن حكومت اسلامى سخن مى گويند چيست؟55 اين افراد از چه چيزى نگرانند؟

آيا اينان ازاستبداد و تباه شدن حقوق مردم نگرانند و يا نگرانى آنان از چيز ديگرى است. بى گمان ريشه نگرانى اينان چنين چيزهايى نيست. نگرانى آنان از اين است كه با وجود فقيهى آگاه مدير و مدبر و… دررأس حكومت اسلامى جايى براى آنان و قبله گاه و اربابشان غرب باقى نمى ماند. بنابراين آنان از اقتدار فقيهى كه نمى شود در او نفوذ كرد و برنامه هاى ديكته شده از سوى اربابانشان را پياده كرد نگرانند. اين گروه از اين نگرانند كه قوّه مقننه قضائيه و مجريه در اختيار اسلام است و راه نفوذى براى آنان نيست. اينان برآنند اين اقتدار را بشكنند تا بتوانند نفوذ كنند و دوباره سلطه آمريكا را بر سرنوشت كشور اسلامى ايران فراهم كنند.

2 . ولى فقيه و دخالت در زندگى خصوصى مردم: گروهى ولايت مطلقه فقيه را به چيرگى و دست اندازى در امور شخصى مردم تفسير كرده و گفته اند:

(اطلاق به اين معنى است كه وليّ فقيه مى تواند در زندگى خصوصى مردم دخالت نمايد؟)56

از باب نمونه: در انتخاب محل كار و سكونت انتخاب همسر و… مى تواند رأى خود را بر ديگران تحميل كند.

آيا چنين تفسيرى از ولايت مطلقه فقيه درست است؟

بى گمان اين برداشت نادرست است. نه تنها امام خمينى كه هيچ فقيهى از چنين ولايتى براى فقيه سخن نگفته است. طرح چنين تفسيرى از ولايت مطلقه شايد بدين سبب بوده است كه برخى از فقيهان چنين ولايتى را براى پيامبر(ص) و امامان معصوم(ع) باور دارند و آنان با توجّه به اين اصل كلّى كه ولايت فقيه استمرار ولايت معصومان(ع) است چنين ديدگاهى را ارائه داده اند.

هر چند با معناى درست ولايت مطلقه فقيه و همچنين شرائطى را كه براى اعمال ولايت بويژه شرط مصلحت آورديم نادرستى اين برداشت نيز روشن شد; ولى به سبب اهميت بحث و روشن تر شدن موضوع و انگيزه كسانى كه چنين تفسيرهايى را ارائه مى دهند به دو بحثى كه در اين مقوله مطرح مى شود اشاره مى كنيم:

الف . آيا پيامبر اسلام(ص) و امامان معصوم(ع) چنين ولايتى دارند؟

ب . بر فرض چنين ولايتى براى پيامبر(ص) و امامان(ع) ثابت باشد آيا فقيه هم چنين ولايتى دارد؟

ديدگاه مشهور اين است كه: پيامبر(ص) و امامان معصوم(ع) مى توانند در زندگى خصوصى افراد و در هر جا و هر كارى كه بخواهند ولايت خود را به كار بندند و دخالت كنند هر چند در آن مصلحتى وجود نداشته باشد:

(المعروف عنهم ثبوتها له(ع) خلافاً لما نسب الى صاحب البلغه قدس سرّه وهو الاقوى.)57

معروف در ميان فقها ثابت بودن چنين ولايتى براى امام(ع) است. به صاحب (بلغه الفقيه) خلاف آن نسبت داده شده است. اين ديدگاه به نظر من نيز قوى تر است.

اين دسته از فقيهان براى ديدگاه خود به آيات و روايات زير استناد جسته اند:

* (النبيّ اولى بالمؤمنين من انفسهم.)58

آيه بيانگر اين است كه پيامبر(ص) اولى و احقّ است به مؤمنان از خودشان. آيه اطلاق دارد و هر آن جايى را پيامبر(ص) بخواهد ولايت را به كار بندد چه مصلحت باشد و چه نباشد در بر مى گيرد.

* پيامبر اكرم(ص) مى فرمايد:

(انا اولى بكلّ مؤمن من نفسه وعليٌّ اولى به من نفسه.)59

اين حديث و حديث غدير خم: (الست اولى بكم من انفسكم…)60 بر همان مضمون آيه شريفه تاكيد دارند. به آيات و دليلهاى ديگرى نيز استناد شده است61 كه به هيچ روى بر ادّعاى ياد شده دلالت ندارند.62 بنابراين مهمّ ترين دليل اين باور همان آيه شريفه و روايتى است كه همان مضمون آيه را دارد.