2 . شيخ عزالدين حسين پدر شيخ بهائى (915 ـ 985هـ.ق.)
وى از دانشمندان و فقهاى برجسته جبل عامل بود كه به دليل فشارهاى سياسى از سوى حكومت عثمانى شهر و ديار خود را ترك گفت و به دنبال سرزمينى كه بتواند به وظايف دينى اجتماعى خويش عمل كند و آيين تشيع را تبليغ و ترويج كند, به سير و سفر پرداخت. ابتدا به همراه شيهد ثانى به سوى استانبول, و مصر سفرى داشته كه شهيد در سفر قسطنطنيه از همراه خود, شيخ حسين بن عبدالصمد ياد مى كند و نقطه جدايى خود را در استانبول ياد مى كند شيخ حسين بن عبدالصمد پس از جداشدن از شهيد به سوى ايران حركت كرد و شهيد به سمت عراق (16ق), پس از ديدار از شهرها و استفاده از علماى بلاد اسلامى به شهر قزوين, كه آن روزگار پايگاه اصلى شيعه و مركز حكومت شاه طهماسب صفوى بود, وارد شد. پس از مدتى كه در قزوين ماند از سوى حكومت منصب شيخ الاسلامى هرات به او محول شد. به سوى خراسان, هرات بار سفر بست. در آن زمان مردم خطه ماوراء النهر با آيين تشيع آشنايى چندانى نداشتند. شيخ عزالدين حسين با هماهنگى شاه طهماسب هشت سال در سرزمين هرات ماند و به تدريس علوم و نشر معارف اهل بيت و اجراى احكام و مقررات اسلام و تبليغ و ترويج دين پرداخت. در پرتو هدايتهاى او گروههاى بسيارى از مردم خطه هرات به مذهب شيعه گرويدند وى پس از هشت سال اقامت به زيات خانه خدا و مجاورت دوست به مكه سفر كرد كه در اين سفر خوابى سرنوشت او را تغيير داد و به بحرين كوچيد و در آن جا بدرود حيات گفت.88
3 . ابوبكر بن شهاب حضرمى
عالم جامع نگر و اصلاح طلب, در سال 1262هـ.ق. در حضر موت ديده به جهان گشود. براى كسب دانش به مكه مكرمه سفر كرد. از محضر درس شيخ المشايخ حجاز, احمد زينى دحلان استفاده برد. سپس به حضرموت بازگشت, آن گاه به عدن و سرزمينهاى اطراف آن سفر كرد, با اميران حج ارتباط برقرار كرد. از آن جا به سنگاپور و جاوه رخت كشيد مدت چهار سال در مناطق خاور زمين به تجارت پرداخت. در ضمن تجارت از مسائل سياسى و حوادث اجتماعى غافل نبود. وى را در سرزمينهاى شرقى چون:هند, ماله, جاوه به عنوان عالمى اصلاح طلب مى شناختند.حضرمى, در سال 1302هـ.ق. سفر تبليغى تجارى به عدن,مكه مكرمه و مدينه داشت و از آن جا رهسپارمصر, شام, بيت المقدس و استانبول شد. سرانجام در حيدرآباد دكن ديده از جهان فروبست, برخى وى را شيعه و برخى او را دوستدار اهل بيت دانسته اند.89
4 .علامه سيد محمد بن عقيل بن عبدالله (1279 ـ 1350هـ.ق)
در سال 1279 هـ. ق در شهر مسيله از شهرهاى حضرموت ديده به جهان گشود. نزد پدر و علماء حضرموت مقدمات علوم و فقه را فرا گرفت. پس از مطالعه بسيار و رشد علمى, از حضرموت به قصد تبليغ و ترويج دين به سنگاپور, جاوه (جزيره اى در اندلس) سفر كرد. در تاريخ 1296هـ.ق وارد سنگاپور شد. براى امرار معاش به تجارت پرداخت, با نظمى كه در زندگى داشت از اوقات خود بيش ترين استفاده را مى برد. با مطالعه فراوان به درجات عالى علمى رسيد. در سنگاپور, مجلس مشاوره اسلامى را پايه گذارى كرد. اين مجلس احكام اسلام را برابر مذاهب فقهى مسلمانان اجرا مى كرد. افزون بر اين, جمعيت اسلامى, مجله, روزنامه عربى و مدرسه عربى دينى بنا نهاد. از آن جا سفرى به مكه داشت و بارها جهت سير و سياحت به هند, ژاپن و چين به مسافرت پرداخت و روسيه را تا آخرين نقطه جغرافيايى آن درنورديد. سفرى هم به كشورهاى اروپايى, فرانسه, آلمان داشت. در اين سفر, به هنگام گردهمآيى تجارى, در يك خطبه و سخنرانى بسيار پرمحتوا و پرهيجان, ويژگيهاى مكتب اسلام را برشمرد و شرحى از زندگى پيامبر اكرم(ص) ارائه داد.بارها به عراق, سوريه, مصر سفر كرد. وى, اثر ارزشمند (النصايح الكافيه لمن يتولى معاويه) را در سفر سنگاپور نگاشت.90
5 . شيخ جعفر شوشترى (م1303هـ.ق.)
. از بزرگان مراجع و مشاهير علماء شيعه است. وى افزون بر مقام علمى, در رشته تبليغ دين و خطابه سهم بسيار داشت. در سه مركز بزرگ علمى عراق نجف, كربلا و كاظمين به وعظ و ترويج معارف دين مى پرداخت. شيخ جعفر در سال 1302هـ.ق سفر تبليغى, زيارتى و سياحتى, از نجف به ايران داشت و در مسير راه, وارد حضرت عبدالعظيم شد. پس از يك ماه توقف در شهر رى و تهران, به سوى مشهد حركت كرد. چهل روز در مشهد به زيارت, تبليغ دين و ديدار دانشوران بزرگ حوزه پرداخت, سپس به سوى عراق روانه شد كه در بين راه, در (كِرِنْد) كرمانشاه, در 28 صفر سال 1303هـ.ق. بدرود حيات گفت.سخنرانيها, موعظه هاى شيخ جعفر شوشترى, كه درايام ماه مبارك رمضان, عاشورا, پنجشنبه و جمعه ها و ساير مناسبتها ايراد شده توسط شاگرد وى, ملامحمد طالقانى در كتابى به نام: (فوائد المشاهد و نتايج المقاصد) گردآورى, چاپ و منتشر شده است. شاگرد ديگر شوشترى, ميرزا محمد همدانى, شرح زندگانى, سير و سفرهاى استاد را در اثرى به نام (غنيمة السفر) گزارش كرده است.91
6 . سيد هبة الدين شهرستانى
روز سه شنبه 24 رجب سال 1301هـ.ق در سامرا ديده به جهان گشود. وى از رجال علم و روشنفكر جامعه شيعه است كه در دو حوزه بلند آوازه سامرا و نجف به مدارج عالى علمى دست يافت. وى در جهت تبليغ ونشر اسلام به تلاشهاى علمى, فرهنگى, سخنرانيهاى روشنگر درجامعه عراق همّت گماشت. افزون بر اين, دررمضان سال 1330هـ.ق. براى گسترش معارف دين و تبليغ اسلام به كشورها و شهرهاى زيادى از جمله: سوريه, لبنان, مصر, حجاز, يمن, هند, عمان , ايران, و بوشهر, مسقط, عدن, حديده, مكه مكرمه, بمبئى, كراچى, كلكته, بطنه, بنارس, اللّه آباد, لكنهو, فيض آباد و… سفركرد. در اين سفرها با چهره هاى برجسته علمى وسرشناس مسلمان ديدار و گفت وگو داشت. و در خطابه و سخنرانيها, بر عزت اسلام اصلاح جوامع اسلامى, محور بودن قرآن و سنت, تكيه مى كرد.شهرستانى در سال 1332هـ.ق. به نجف بازگشت و به كارهاى علمى, مطبوعاتى, فرهنگى بيدارگرى نسل جوان و نگارش پرداخت و در ضمن, در نهضت عراق نقش فعّال داشت. وى در سال 26 شوال 1386هـ.ق ديده از جهان فرو بست.92عالمان و فقيهانى كه با انگيزه هاى گوناگون به سيروسفر پرداخته اند, بيش از آن است كه اين مقال گنجايش آن را داشته باشد. دراين نوشتار تنها به بخشى اندك اشاره كرديم, اميد آن كه مفيد افتد.
لطفا منتظر باشید ...
