تفسیر نمونه جلد 8

و حسابى نيستند مى‏فرمايد:" خداوند به آنچه آنها انجام مى‏دهند عالم است" (إِنَّ اللَّهَ عَلِيمٌ بِما يَفْعَلُونَ).

در اينجا به چند نكته بايد توجه داشت:

1- در آيات فوق خوانديم كه تنها خدا است كه هدايت به سوى حق مى‏كند اين انحصار يا به خاطر آن است كه منظور از هدايت تنها ارائه طريق نيست بلكه رساندن به مقصد نيز مى‏باشد و اين كار تنها بدست پروردگار است، و يا به اين جهت است كه ارائه طريق و نشان دادن راه نيز در درجه اول كار خدا است، و غير او يعنى پيامبران و راهنمايان الهى تنها از طريق هدايت او آگاه به راههاى هدايت مى‏شوند، و با تعليم او عالم مى‏گردند.

2- اينكه در آيات فوق مى‏خوانيم معبودهاى مشركان نه تنها نمى‏توانند كسى را هدايت كنند بلكه خودشان نيازمند هدايت الهى هستند، گر چه در باره بتهاى سنگى و چوبى، صدق نمى‏كند، زيرا آنها مطلقا عقل و شعورى ندارند، ولى در مورد معبودهاى صاحب شعور مانند فرشتگان و انسانهايى كه معبود واقع شدند كاملا صدق مى‏كند.

اين احتمال نيز وجود دارد كه جمله مزبور به معنى يك قضيه شرطيه باشد يعنى به فرض كه بتها عقل و شعور هم داشته باشند بدون راهنمايى الهى، خودشان راه را پيدا نمى‏كنند، تا چه رسد كه بخواهند راهنماى دگران باشند.

و به هر حال آيات فوق به خوبى نشان مى‏دهد كه يكى از برنامه‏هاى اصلى پروردگار در برابر بندگان، هدايت آنها به سوى حق است كه اين كار از طريق بخشيدن عقل و خرد، و دادن درسهاى گوناگون از راه فطرت، و ارائه آيات و نشانه‏هايش در جهان آفرينش همچنين از طريق فرستادن پيامبران و كتب آسمانى صورت مى‏گيرد.