تفسیر نمونه جلد 8

براى همه آنها زيرا در بعضى تصريح شده قلبهايى كه در سينه‏ها است (دقت كنيد)

2- در اينكه ميان" فضل" و" رحمت" كه در آيه دوم به آن اشاره شده است چه تفاوتى است در ميان مفسران گفتگو بسيار است:

الف- بعضى فضل الهى را اشاره به نعمتهاى ظاهرى، و رحمت را اشاره به نعمتهاى باطنى دانسته‏اند، و يا به تعبير ديگر يكى نعمت مادى و ديگرى نعمت معنوى را مى‏گويد (كرارا در آيات قرآن جمله و ابتغوا من فضله يا لتبتغوا من فضله به معنى تحصيل روزى و درآمد مادى آمده است).

ب- بعضى ديگر گفته‏اند: فضل الهى آغاز نعمت، و رحمت او و دوام نعمت است (البته با توجه به اينكه فضل به معنى بخشيدن نعمت مى‏باشد و با توجه به اينكه ذكر رحمت پس از آن بايد چيزى اضافه بر آن بوده باشد، تفسير فوق قابل درك است) و اينكه در روايت متعددى مى‏خوانيم منظور از فضل الهى وجود پيامبر (ص) و نعمت نبوت، و منظور از رحمت پروردگار وجود على (ع) و نعمت ولايت است، نيز شايد اشاره به همين تفسير باشد، زيرا پيامبر (ص) سر آغاز اسلام بود و على (ع) سبب بقا و ادامه حيات آن شد (يكى علت محدثه و ايجاد كننده و ديگرى مبقيه و بقا دهنده) «1».

بعضى ديگر احتمال داده‏اند كه فضل اشاره به نعمتهاى بهشتى، و رحمت اشاره به آمرزش از گناه است.

ج- اين احتمال نيز داده شده كه فضل اشاره به نعمت عام پروردگار به دوست و دشمن مى‏باشد و رحمت با توجه به كلمه" للمؤمنين" كه در آيه قبل به صورت قيد رحمت ذكر شده اشاره به رحمت ويژه او نسبت به افراد با ايمان است.

(1) براى آگاهى از اين روايات به تفسير نور الثقلين جلد 2 صفحه 307 و 308 مراجعه شود.