تفسیر نمونه جلد 8

گوشه‏اى از آن دليلى بر عظمت و قدرت و علم و حكمت آفريدگار است (قُلِ انْظُرُوا ما ذا فِي السَّماواتِ وَ الْأَرْضِ).

اين همه ستارگان درخشان و كرات مختلف آسمانى كه هر كدام در مدار خود در گردشند اين منظومه‏هاى بزرگ و اين كهكشانهاى غول پيكر و اين نظام دقيقى كه بر سراسر آنها حكم فرما است، همچنين اين كره زمين با تمام عجائب و اسرارش، و اينهمه موجودات زنده متنوع و گوناگونش، درست در ساختمان همه اينها بنگريد و با مطالعه آنها به مبدء جهان هستى آشناتر و نزديكتر شويد.

اين جمله به روشنى مساله جبر و سلب آزادى اراده را نفى مى‏كند و مى‏گويد:

ايمان نتيجه مطالعه جهان آفرينش است يعنى اين كار بدست خود شما است.

سپس اضافه مى‏كند ولى با اينهمه آيات و نشانه‏هاى حق باز جاى تعجب نيست كه گروهى ايمان نياورند، چرا كه آيات و نشانه‏ها و اخطارها و انذارها تنها به درد كسانى مى‏خورد كه آمادگى براى پذيرش حق دارند، اما" آنها كه تصميم گرفته‏اند هرگز ايمان نياورند اين امور هيچگونه اثرى برايشان ندارد" (وَ ما تُغْنِي الْآياتُ وَ النُّذُرُ عَنْ قَوْمٍ لا يُؤْمِنُونَ) «1».

اين جمله اشاره به حقيقتى است كه بارها در قرآن خوانده‏ايم كه دلائل و سخنان حق و نشانه‏ها و اندرزها به تنهايى كافى نيست، بلكه زمينه‏هاى مستعد و آماده نيز شرط گرفتن نتيجه است.

(1)" نذر" جمع" نذير" به معنى انذار كننده و كنايه از پيامبران و رهبران الهى است، و يا جمع" انذار" يعنى اخطار و تهديد غافلان و مجرمان است كه برنامه اين رهبران الهى مى‏باشد.

" ما" در جمله ما تُغْنِي الْآياتُ را بعضى" ماء نافيه" دانسته‏اند، و بعضى به معنى استفهام انكارى كه از نظر نتيجه يكى است، اما ظاهر اين است كه" ما" نافيه باشد.