تفسیر نمونه جلد 8

شان نزول:

در ميان مفسران معروف است كه اين آيات در باره يكى از انصار به نام" ثعلبة بن حاطب" نازل شده است، او كه مرد فقيرى بود و مرتب به مسجد پيامبر (ص) مى‏آمد اصرار داشت كه پيامبر (ص) دعا كند تا خداوند مال فراوانى به او بدهد!، پيغمبر به او فرمود:"
قليل تؤدى شكره خير من كثير لا تطيقه‏
"" مقدار كمى كه حقش را بتوانى ادا كنى، بهتر از مقدار زيادى است كه توانايى اداء حقش را نداشته باشى" آيا بهتر نيست كه توبه پيامبر خدا تاسى‏جويى و به زندگى ساده‏اى بسازى، ولى ثعلبه دست‏بردار نبود، و سرانجام به پيامبر (ص) عرض كرد به خدايى كه ترا به حق فرستاده سوگند ياد مى‏كنم، اگر خداوند ثروتى به من عنايت كند تمام حقوق آن را مى‏پردازم، پيامبر (ص) براى او دعا كرد.

چيزى نگذشت كه طبق روايتى پسر عموى ثروتمندى داشت از دنيا رفت و ثروت سرشارى به او رسيد، و طبق روايت ديگرى گوسفندى خريد و بزودى زاد ولد كرد، آن چنان كه نگاهدارى آنها در مدينه ممكن نبود، ناچار به آباديهاى اطراف مدينه روى آورد و آن چنان مشغول و سر گرم زندگى مادى شد كه در جماعت و حتى نماز جمعه نيز شركت نمى‏كرد.

پس از مدتى پيامبر (ص) مامور جمع‏آورى زكات را نزد او فرستاد، تا زكات اموال او را بگيرد، ولى اين مرد كم ظرفيت و تازه به نوا رسيده و بخيل، از پرداخت حق الهى خوددارى كرد، نه تنها خوددارى كرد، بلكه به اصل تشريع اين حكم نيز اعتراض نمود و گفت: اين حكم برادر" جزيه" است يعنى ما مسلمان شده‏ايم كه از پرداخت جزيه معاف باشيم و با پرداخت زكات، چه فرقى ميان ما و غير مسلمانان باقى مى‏ماند؟!