تفسیر نمونه جلد 8

اگر به اطراف خود نگاه كنيم (و حتى شايد اگر به خودمان بنگريم!) نمونه‏اى از اعمال" ثعلبة بن حاطب" و طرز تفكر او را، در چهره‏هاى مختلف، مى‏يابيم، چه بسيارند كسانى كه در شرائط عادى يا به هنگامى كه تنگدستند، در صف مؤمنان داغ و قرص و محكم قرار دارند، در همه جلسات مذهبى حاضرند، پاى هر پرچم اصلاحى سينه مى‏زنند، با هر منادى حق و عدالت هم صدا هستند، و براى كارهاى نيك گريبان چاك مى‏كنند، و در برابر هر فسادى فرياد مى‏كشند.

ولى به هنگامى كه به اصطلاح، درى به تخته مى‏خورد، به نوايى مى‏رسند پست و مقامى پيدا مى‏كنند، و سرى در ميان سرها در مى‏آورند، يك مرتبه تغيير چهره و بالاتر از آن تغيير ماهيت مى‏دهند، آن شور و عشق سوزان نسبت به خدا و دين در آنها فروكش مى‏كند، ديگر در جلسات سازنده خبرى از آنان نيست، در هيچ برنامه اصلاحى حضور ندارند، نه براى حق گريبان چاك مى‏كنند و نه ديگر در برابر باطل فرياد مى‏كشند! قبلا كه محلى از اعراب نداشتند و موقعيتى در اجتماع، هزار گونه عهد و پيمان با خدا و خلق خدا بسته بودند، كه اگر روزى امكاناتى پيدا كنند، چنين و چنان خواهند كرد، و حتى هزار گونه ايراد و انتقاد به متمكنان وظيفه‏نشناس داشتند، اما آن روز كه وضعشان دگرگون شد تمام عهد و پيمانها را بدست فراموشى سپردند، و همه ايرادها و انتقادها همچون برف در تابستان آب شد.

آرى اين كم ظرفيتى يكى از نشانه‏هاى بارز منافقان است، مگر نفاق چيزى جز دو چهره بودن و يا دوگانگى شخصيت هست؟ تاريخچه زندگى اينگونه افراد بارزترين نمونه دوگانگى شخصيت است، اصولا انسان با ظرفيت دو شخصيتى نمى‏شود.

شك نيست نفاق همچون ايمان داراى مراحل مختلف است. بعضى آن چنان‏