غض و غمض - مسأله حجاب نسخه متنی

(( ديده )) از آن جهت به چشم اطلاق مى شود كه كار مخصوص (( ديدن )) (( ابصار )) از آن سر مى زند . لذا اين دو كلمه اگر چه اسم يك عضو مى باشد ولى مورد استعمال آنها تفاوت دارد .

وقتى كه يك شاعر مى خواهد تناسب و زيبائى چشم معشوق را توصيف كند و نظر به عمل ديدن ندارد , لفظ چشم را به كار مى برد . در اين مورد استعمال لفظ ديده صحيح نيست زيرا در اينجا عنايت به خود چشم است , به درشتى و ريزى و مشكى يا ميشى يا خمارى بودن آن است , مثل اينكه شاعر مى گويد :

ولى وقتى عنايت به كار چشم يعنى عمل ديدن باشد , كلمه (( ديده )) را به كار مى برند . شاعر مى گويد :
(( ديده را فايده آنست كه دلبر بيند ))

در آيه مورد بحث , چون عنايت به كار چشم يعنى عمل ديدن است كلمه (( أبصار )) به كار رفته است نه كلمه (( عيون )) .

غض و غمض

كلمه ديگرى كه در اين آيه به كار رفته است , كلمه (( يغضوا )) است كه از ماده (( غض )) است . غض و غمض دو لغت است كه هر دو در مورد چشم به كار مى رود و برخى آن دو را باهم اشتباه مى كنند . بايد معناى اين دو كلمه را نيز مشخص كنيم : غمض به معناى برهم گذاردن پلكها است . مى گويند غمض عين كن . كنايه است از اينكه صرف نظر كن .