لطفا منتظر باشید ...
تـعـصـب هـاى نـژادى و قبيله اى جان گرفت و ارزش هاى الهى قربانى ارزش هاى جـاهـلى شـد. در سـقـيـفـه
، مـسـايـل نـژادى و نـاسـيـونـاليـسـتـى حـرف اول را زد، در شـوراى شـش نـفـرى عمر، مساءله نژاد
تعيين كننده بود.(44) در حكومت عثمان ، بستگان پدرى او حرف او را مى زدند، و راز لغزش برخى از
كارگزاران امام على (ع ) نـيـز هـمـيـن بـود.حـضـرت بـه مـنـذر بـن جـارود عـبـدى كـه بـه بـيـت
المال خيانت كرده بود، نوشت :... وَ تَصِلُ عَشيرَتَكَ بِقَطيعَةِ دينِكَ(45)پيوند با خويشاوندانت را به بهاى بريدن از دينت برقرار مى كنى .در نامه اى ديگر، يكى از كارگزاران خويش (مصقلة بن هبيره شيبانى ) را نكوهش مى كند:چرا بيت المال را بين افرادى از باديه نشينان قبيله ات تقسيم مى كنى ؟(46)خـلاصه سخن آن كه مهم ترين عامل اعراض از حق ، دنيا دوستى است كه لغزشگاه بسيارى از خـواص ، از
سـقـيـفـه تـا كـربـلا و نـيـز در انـقـلاب اسـلامى ، بوده است .جلوه هاى اين دنـيـاپـرسـتـى
عـبـارتـنـداز:1 ـ خـودپـرسـتـى ؛ 2 ـ مال پرستى ؛ 3 ـ رياست طلبى ؛ 4 ـ ملاحظات خويشاوندى و دوستى
(پارتى بازى ).
درس چهارم:
ماهيت قيام عاشورا
حـادثـه عـاشـورا چه نوع حادثه اى بود: آيا از نظر اجتماعى يك انفجار بدون هدف بود ـ مـانـند بسيارى از انفجارها كه در اثر فشار ظلم و تشديد سختگيرى ها رخ مى دهد ـ يا يك تـصـمـيـم آگـاهـانـه و
هـوشـيـارانـه نـسـبـت بـه اوضـاع و احـوال موجود و نسبت به آثار و نتايج اين حركت ؟ آيا يك قيام و
نهضت و انقلاب مقدس بود يـا يـك دفاع شرافتمندانه ؟آيا هجوم بود يا دفاع ؟ آيا كارى بود كه از طرف
امام حسين (ع ) شـروع شد و حكومت وقت مى خواست آن را سركوب كند و يا او از طرف حكومت وقت مورد هـجـوم
قـرار گـرفـت و بـه جـاى سـكوت و تسليم ، شرافتمندانه از خود دفاع كرد؟ به عبارت ديگر قيام عاشورا
داراى چه ماهيتى بود؟(47)بـراى يـافـتـن پـاسـخ پـرسـش هـاى مـذكـور و شـنـاخـت مـاهـيـت نـهـضـت حـسـيـنـى بـايـد
عـوامـل و عـنـاصـر سـازنـده قـيـام عـاشـورا مـورد تـجـزيـه و تحليل قرار گيرد.در جـريـان حـادثـه كـربـلا سـه عـامـل مهم دخالت داشت كه هر يك داراى ماهيت خاصى بود: (عـامـل
(بـيـعـت ) كـه داراى مـاهـيـت تـقـوايـى بـود؛ يـعـنـى امـام (ع ) داراى عـكـس العـمـل مـنـفـى و
بـازدارنـده بـود؛ عـامـل (دعـوت مـردم كـوفـه )، كـه عـكـس العـمـل امـام (ع ) مـثـبـت و داراى
مـاهـيـت تـعـاونـى بـود؛ عـامـل (امر به معروف و نهى از منكر) كه داراى ماهيت هجومى بود و امام (ع )
آغازگر بود.اينك به توضيح اين عوامل مى پردازيم :
1 ـ عامل بيعت
يـكـى از عـوامـل كـه بـه اعـتـبـار زمـانـى ، اوليـن عـامـل در شـكـل گـيـرى قـيـام عـاشـورا است ،عامل تقاضاى بيعت است.امام حسين (ع ) در مدينه است . معاويه قبل از مردنش ـ مى خواهد جانشينى يزيد را
براى خود مسلّم كند ـ به مدينه مى آيد و مـى خـواهـد از امـام حـسين (ع ) بيعت بگيرد، ولى موفق نمى شود.بعد از اين كه معاويه در نـيـمـه ماه رجب سال 60 ه. مى ميرد، يزيد به حاكم مدينه كه از بنى اميه بود
نامه اى مى نويسد و طى آن خبر مرگ معاويه را اعلام مى كند و مى گويد: از مردم مدينه براى من بيعت بـگير.در نامه اى خصوصى نيز به حاكم مدينه دستور مى دهد: حسين بن على را بخواه و از او بيعت بگير و اگر بيعت
نكرد سرش را براى من بفرست !در ايـن جـا آنـهـا از امـام حـسـيـن (ع ) بـيـعـت مـى خـواهـنـد و عـكـس العـمـل امـام (ع ) مـنـفـى
اسـت ، ايـن عـامـل از سنخ تقواست ، از سنخ تقاضاهايى است كه هر انـسانى در جامعه خودش به شكل هاى
مختلف با آن روبرو مى شود: به صورت شهوت ، مـقـام ، تـرس و ارعـاب و... ؛ كـه انـسـان بـايـد در
مـقـابـل آنـهـا بـگـويـد نـه ، يعنى تقوا. آنها مى گويند: بيعت ! امام حسين مى گويد: نه ! تهديد مى
كنند، مى گويد: حاضرم كشته شوم و حاضر نيستم بيعت كنم .
