ديدگاه قرآن
قرآن مجيد، مساءله رهبرى را با عناوين (خلافت ) و (امامت ) به طور عمومى و خصوصى مدّ نظر قرار دادهاست ؛
1 ـ ديدگاه عمومى
از منظر قرآن ، خلافت و امامت ، عهد الهى است و ظالمان نبايد عهده دار آن گردند؛لا يَنالُ عَهدِى الظّالِمينَ(بقره : 124)عهد من به ستمگران نمى رسد.ظـلم در ايـن آيـه بـا مـفـهـوم مـطـلق بـه كـار رفـتـه و هـرگـونـه جـرم و گـنـاه و خلاف را شـامـل مـى شـود و مـقـابـل آن ، عـدل مـطلق است كه برانسان هايى اطلاق مى شود كه كوچك ترين لغزش در حوزه
انديشه و عمل نداشته باشند، هرگز به شرك فكرى و عملى آلوده نـشـوند و جز خير و خوبى و صداقت و اطاعت
خدا از آنان سر نزد، چنانكه در آيه اى ديگر مى خوانيم :وَ جَعَلْناهُمْ اَئِمَّةً يَهْدُونَ بِاَمْرِنا وَ اَوْحَيْنا اِلَيْهِمْ فِعْلَ
الْخَيْراتِ(انبيا: 73)آنان را امامانى قرار داديم كه به فرمان ما هدايت مى كنند و انجام نيكى ها را به آنان وحى كرديم .عـلاّمـه طـبـاطـبـايـى از ايـن آيـه نتيجه گرفته كه امامان به وسيله روح القدس و طهارت باطنى و
نيروى الهى تاءييد مى شوند و فقط كار نيك انجام مى دهند.(257)به عبارت ديگر:امام از منظر قرآن با دو ويژگى بسيار مهم مورد تاءييد قرار گرفته ؛ نـخـسـت بـايـد
معصوم و منزه از هرگونه خطا و اشتباه فكرى و عملى باشد، ديگر اينكه بايد از سوى خدا به امامت منصوب
شود (جعلنا).
2 ـ ديدگاه خصوصى
در ايـن مـنـظـر بـه آخـريـن ذخـيره الهى ، بقيه اللّه و وارث نهايى زمين پرداخته شده است مانند؛بَقِيَّةُ اللّهِ خَيْرٌ لَكُمْ اِنْ كُنْتُمْ مُؤْمِنينَ(هود: 86)آنچه خداى براى شما باقى گذارده برايتان بهتر است اگر مؤ من باشيد.وَ لَقَدْ كَتَبْنا فِى الزَّبُورِ مِنْ بَعْدِ الذِّكْرِ اَنَّ الاَْرْضَ يَرِثُها عِبادِىَالصّالِحُونَ(انبيا: 105)بعد از ذكر (تورات ) در زبور نوشتيم : (بندگان شايسته ام وارث (حكومت ) زمين خواهند شد.ايـن گـونـه آيـات در مـتـون تـشـيـّع به ظهور حضرت بقيّة الله ـ امام زمان ارواحناه فداه ـ
تـفـسـيـر شـده اسـت و دسـتـه ديـگـرى از آيـات بـه تـكـمـيـل حـكـومـت امـامـان ، بـه ويـژه
ثـمردهى خون شهيدان كربلا و زحمات طاقت فرساى اهل بيت پرداخته است از جمله ؛اُذِنَ لِلَّذينِ يُقاتَلُونَ بِاَنَّهُمْ ظُلِمُوا وَ اَنَّ اللّهَ عَلى نَصْرِهِمْ لَقَديرٌ(حج
: 39)به كسانى كه جنگ بر آنان تحميل گـرديـده ، اجـازه جـهـاد داده شـده اسـت ؛ چـرا كه مورد ستم قرار
گرفته اند و خداوند بر يارى آنان تواناست .ابن مسكان از امام صادق (ع ) پيرامون اين آيه چنين روايت كرده است :عامّه مى گويند اين آيه درباره اخراج پيامبر از مكه توسط قريش است ولى مقصود اصلى آيـه (قـائم آل
مـحـمـد) اسـت كـه وقـتى ظهور كند، انتقام خون حسين (ع ) را مى گيرد و مى فرمايد:(ما خونخواه خون به
ناحق ريخته ايم .(258)وَ مَنْ قُتِلَ مَظْلُوماً فَقَدْ جَعَلْنا لِوَلِيِّهِ سُلْطانا(اسرا: 33)و آن كس كه مظلوم كشته شده ، براى وليش سلطه (و حق قصاص ) قرار داده ايم .امام باقر(ع ) در تفسير اين آيه فرموده است :مـصـداق اين آيه حسين بن على است كه مظلوم كشته شده و ما صاحب خون اوييم و آن گاه كه قائم ما ظهور كند،
انتقام خون حسين را مى گيرد.(259)