قيام روحانى مبارز شهيد شيخ محمد خيابانى در آذربايجان  16فروردين 1298 - روزها و رویدادها جلد 1

تنها به نفع خود باشد انجام نداد. خواست او براى جامعه سياهان آمريكا و جهان بود، مبارزه او آزادى سياهان جهان را نويد مى داد، و به همين خاطر بود كه نه تنها سياهان آمريكا بلكه سياهان جهان او را رهبر، پيشوا و ناجى خود قلمداد مى كردند.

مارتين لوتركينگ به واسطه مبارزهاى صلح آميز بدون خشونت خود در سراسر آتلانتا رهبرى يافت وى پس از كمى توقف در مونتگمرى سرانجام در شهر آتلانتا رهبرى كنفرانس مسيحيان شمال را كه اولين نقش ‍ را در گسترش عصيان سياهان داشت ، به عهده گرفت و يكصدو هشتاد ميليون سياهپوست او را ناجى خود دانستند و تمام مؤ لفان كتب اخلاقى ، او را گاندى سياه لقب دادند. وى از چهره هاى درخشان تاريخ مبارزات سياه پوستان است كه توسط يك سفيد پوست نژاد پرست به قتل رسيد و گلوله اى كه از فاصله شصت مترى در ششم آوريل 1968 شليك شد بى رحمانه در گردن اين سالار مرد سياه فرو رفت . او در واپسين لحظات حيات خود به آرامى گفت :

اى مرگ ترا با آغوش باز استقبال مى كنم و در حالى كه نقش بر زمين بود با چشمانى باز زندگى را به درود گفت .

قيام روحانى مبارز شهيد شيخ محمد خيابانى در آذربايجان 
16فروردين 1298

مجاهد بزرگ شيخ محمد خيابانى در سال 1297 ه‍ق در روستاى خامنه از توابع تبريز به دنيا آمد. پدرش حاج عبدالحميد خامنه اى بود كه مدت سى سال در روسيه اقامت داشت . زمانى كه محمد، علوم مقدماتى را در مكتب خانه هاى قديم به پايان رسانيد تا به روسيه سفر كرد و نزد پدر مشغول كار شد. همين سفر باعث شد كه در اوايل نوجوانى با عملكرد استعمارگرانه تزارها آشنا شود.

محمد كه از اوان نوجوانى ، در فكر راهى براى نجات ملت ايران بود، ماندن در كشور روسيه را تحمل نكرد، و عشق به وطن مجبورش كرد تا دوباره به شهر تبريز باز گردد و به تحصيل علوم دينى مشغول شود. او كه براى رسيدن به هدف ، فراگيرى علم را واجب مى دانست ، با شوق بسيار فقه و اصول را از حاج ميرزا ابوالحسن انگجى آموخت ، و تا درجه اجتهاد پيش رفت . علوم نجوم ، حساب و حكمت را نيز از مرحوم ميزا عبدالعلى منجم آموخت و در رشته كلام و ادبيات نيز سرآمد دوستانش شد.

محمد با مطالعه كتابهاى مختلف در صدد آشنايى به همه علوم بود. وى علاوه بر فضايل و برتريهاى علمى ، از زهد و تقواى ويژه اى نيز برخوردار بود.

بيانش به زبان مادرى و زبانش آميخته به فارسى بسيار رسايى بود كه آميختگى بيان و زبان نيز حلاوت كلامش را دو چندان كرده بود و اين محسنات برجسته باعث شده بود تا در جوانى به عنوان امام مسجد جامع كريم خان تبريز انتخاب شود. حسن اخلاق شيخ محمد خيابانى هزاران نفر را بر گردش جمع كرده بود تا در صفوف نماز، به او اقتدا كنند.

شيخ محمد خيابانى كه يك لحظه از فكر مظلوميت مردم غافل نبود به اين نكته توجه داشت كه در ايران قبل از هر چيز بايد يك انقلاب فكرى و فرهنگى به وجود آيد تا اول مردم به حقوق خود آشنا شوند.

او كه فلسفه حركت كربلاى حسينى آميخته به جانش بود، علت قيام امام حسين - عليه السلام - را با تمام وجود درك مى كرد و در تشخيص حق و باطل از يكديگر بسيار قوى بود و نيك مى دانست كه حق ، گرفتنى است و از هر راهى بايد براى گرفتن حق اقدام كرد و بر اين عقيده نيز استوار بود.

نقش شيخ محمد خيابانى در مشروعيت

در شهريور 1287 ه‍ ش هنگامى كه عين الدوله حاكم آذربايجان شد اقدام به لشكر كشى گسترده اى عليه مردم