پيش گفتار
پديده ى مرگ پيش روى تمام انسان هاست و آنها پس از سير كوتاهى در دنيا به ناچار مزه ى مرگ را خواهند چشيد و دنيا را براى هميشه رها خواهند ساخت و از ديرباز انسان ها براى رفع دغدغه ى خود نسبت به اين واقعه بسيار كوشيدند، ولى در اين راه هيچ موفقيّتى كسب نكردند; چرا كه حيات اصلى و حقيقى انسان همان آخرت است و مرگ لحظه ى انتقال او به حيات ابدى و جاودانه است.معارف دينى ما بر اين امر تأكيد فراوان كرده و قوه ى تعقّل و تفكّر انسان ها را به اين حقيقت معطوف داشته است كه مرگ امرى وجودى است نه عدمى و انسان با مرگ معدوم نمى شود، بلكه به حيات ابدى خود ادامه مى دهد و در واقع مرگ، مدخلى است كه از آن عبور مى كند و به جهان آخرت مى رسد; البته پذيرش اين واقعيت به آدمى كمك مى كند تا در زندگى دنيوى كم تر گرفتار اوهام و تخيّلات و اعتبارات گردد.ياد مرگ و آخرت، انسان را متوجه حيات حقيقى اش مى كند و براى يك زندگى جاودان آماده مى سازد. در حقيقت انسان با ياد و خاطره ى مرگ به فكر چاره مى افتد كه با بهره گيرى بهتر از دنيا استعدادهاى درونى خود را شكوفا سازد تا هنگام جان سپردن به كمالات انسانى رسيده باشد. از حضرت اميرالمؤمنين(عليه السلام) نقل شده است كه هر شب بعد از نماز عشا با صداى رسا مأمومين خود را اين چنين تذكر مى داد: «تجهّزوا رَحمكُمُ اللّه; آماده سفر باشيد، خدا شما را رحمت كند.»ما نيز بايد به گونه اى باشيم كه پس از هر نماز عشايى همان نداى ملكوتى را با گوش جان بشنويم، تا در سفر ابدى خود گرفتار شكنجه ها و عذاب هايى كه با دست خود براى خود ساخته ايم، نشويم كه قرآن كريم مى فرمايد:(لا تُلْقُوا بِأَيْدِيكُمْ إِلَى التَّهْلُكَةِ); با دستان خود، خود را گرفتار نسازيد.در اين مجموعه سعى بر آن بود كه شبهات و پرسش هاى مربوط به مرگ را در محضر برخى علماى معاصر و با استفاده از آثار مكتوب اين بزرگان پاسخ گوييم; به عبارت ديگر، مجموعه ى ديدگاه هاى آنان را در پاسخ هر سؤال جمع آورى كرده، در اختيار مخاطبان قرار دهيم; لذا فضل و كمال پاسخ، مربوط به آن سرچشمه هاى پاك و زلال است و اگر قصورى در تدوين و جمع آورى رُخ داده مربوط به نويسنده است كه مشتاقانه از خوانندگان فاضل استدعاى تذكر كاستى هاى احتمالى را دارم.در پايان از تمام اساتيد، فضلا و دوستانى كه اين جانب را در تدوين اين اثر يارى داده اند، به خصوص از مسؤولان محترم مركز مطالعات و پژوهش هاى فرهنگى حوزه ى علميه صميمانه تشكر و قدردانى مى كنم.از خداوند منّان خواهانم كه ما را در مسير كسب معارف اهل بيت(عليهم السلام)و عمل بدانها موفق بدارد. ان شاء الله.محسن ميرزا پور24 / 8 / 83مصادف با عيد سعيد فطر