سوال : اعتقاد به ولايت اهل بيت(عليهم السلام) چه اثرى براى انسان ها در حين مرگ و لحظات آخر عمر او دارد؟ - مرگ، واقعيت ناشناخته نسخه متنی

سوال : اعتقاد به ولايت اهل بيت(عليهم السلام) چه اثرى براى انسان ها در حين مرگ و لحظات آخر عمر او دارد؟

جواب : علاوه بر استقبال ملائكة الله از مؤمن كه همراه با نزول رحمت الهى است، نعمت ديگرى نصيب مؤمن مى شود كه آن ديدار اولياى الهى است.

مؤمن در واپسين لحظات عمر خود (قبل از اين كه قالب تهى كند) اولياى دين را ملاقات مى كند و اين براى او افتخار و شرافتى بس عظيم است و باعث تسكين روح او در لحظات سخت جان دادن مى شود. در حقيقت اين ديدار نتيجه ى همان پذيرش ولايت و ارتباط محبّتى است كه بين مؤمن با امامش برقرار بوده است. مؤمنى كه خود را تحت ولايت امامان معصوم(عليهم السلام) مى داند و بر اين باور است كه تولّى با دوستان آنها و تبّرى با دشمنانشان در رشد و تعالى كمالات او مؤثر است، ارتباط قلبى و محبّتى با امام پيدا مى كند و تمام اعمالش بر محور همان محبّت و ولايت مى چرخد و همين عقيده در حين مرگ او، به صورت ديدار و ملاقات با امامان معصوم(عليهم السلام)ظهور پيدا مى كند.

امام صادق(عليه السلام) مى فرمايد:

هنگامى كه بين مؤمن و بين قدرت برگفتن حايل شود، يعنى نتواند سخن بگويد (يعنى در آستانه ى مرگ و جان سپردن باشد) پيامبر خدا(صلى الله عليه وآله) و كسانى كه خدا بخواهد كنار او مى آيند، رسول خدا(صلى الله عليه وآله) سمت راست شخص و ديگران به جانب چپ او مى نشينند; رسول خدا(صلى الله عليه وآله) شروع به سخن مى كند و مى فرمايد: آنچه اميدوارش بودى اكنون روبه روى توست (ديدار پيامبر(صلى الله عليه وآله) و ائمه(عليهم السلام)) و امّا آنچه از آن مى ترسيدى (كيفر) از آن ايمن هستى. سپس درى از بهشت برايش گشوده مى شود و رسول خدا(صلى الله عليه وآله)مى فرمايد: اين منزل تو در بهشت است. اگر خواستى تو را به دنيا بازمى گردانيم كه در آن جا طلا و نقره است. محتضر در اين هنگام مى گويد: مرا نيازى به دنيا نيست... .[1]

با دقّت در اين روايت در مى يابيم كه ديدار رسول الله(صلى الله عليه وآله) و امامان معصوم(عليهم السلام) براى مؤمن چنان لذت بخش است كه به پيشنهاد برگشتن به دنيا جواب ردّ مى دهد. اين مربوط به مؤمنانى است كه در مسير ولايت ائمه ى هدى(عليهم السلام)گام برداشته و تحت ولايت آنها تربيت شده و در تمام مراحل زندگى، دين خدا را بر دنيا مقدّم داشته اند.

در روايت ديگرى تصريح به حضور ائمه(عليهم السلام) دارد و نام آن حضرات را مى برد.

در كافى از قول سدير صيرفى آمده است كه به ابى عبدالله (امام جعفرصادق)(عليه السلام) عرض كردم:

اى پسر رسول خدا، فدايت شوم، آيا مؤمن از قبض روحش اكراه دارد؟

حضرت فرمود:

به خدا قسم، نه، آن هنگام كه ملك الموت براى قبض روحش در مى رسد، او (ابتدائاً) اظهار ناراحتى مى كند، ملك الموت به وى مى گويد: اى ولىّ خدا ناراحت نباش. قسم به خدايى كه مبعوث كننده ى محمد(صلى الله عليه وآله)است، براى تو از پدرى مهربان نيز مهربان تريم; ديدگانت را بگشاى و بنگر. سپس حضرت رسول(صلى الله عليه وآله)، اميرالمؤمنين، حسن و حسين و فرزندانِ امام آنان(عليهم السلام) براى شخص مجسّم مى گردند. در اين هنگام ملك الموت مى گويد: اين رسول خدا(صلى الله عليه وآله)، اميرالمؤمنين (عليه السلام)، حسن و حسين و ائمه(عليهم السلام) هستند كه هم نشينان تواند. محتضر ديدگانش را مى گشايد و نداگرى از جانب حق او را مى خواند و مى گويد: اى نفسى كه به محمد واهل بيتش آرامش يافتى بازگرد به سوى پروردگارت در حالى كه ولايت ائمه را پذيرفته و بدان خرسندى و مرضىّ خداى سبحانى; پس داخل شو در زمره ى بندگانم و داخل شو در بهشتى كه مهيّا ساخته ام; (فَادْخُلِى فِى عِبَـدِى وَ ادْخُلِى جَنَّتِى).در اين لحظه براى مؤمن هيچ امرى دوست داشتنى تر از خلاصى روح و لحوق به منادى نيست.[2]

تا اين جا سخن از مؤمنان راستين بود كه در مسير حق ثابت قدم بودند; امّا آيا دشمنان اهل بيت(عليهم السلام) هم در هنگام مرگ، آن حضرات را ملاقات مى كنند؟

بنا به رواياتى كه ذكر خواهيم كرد، دشمنان امامان معصوم(عليهم السلام) نيز در هنگام جان دادن آنها را ملاقات خواهند كرد ولى ديدار با اين ها بسيار متفاوت است. اين ها در حالى ائمه ى اطهار(عليهم السلام) را ديدار مى كنند كه مورد غضب آن ذوات مقدس اند و همين باعث عذاب و شكنجه ى آنها هم خواهد بود.

امام صادق(عليه السلام) مى فرمايد:

كسى از دوستان ما كه دشمنان ما را دشمن دارد نخواهد مرد جز اين كه رسول خدا(صلى الله عليه وآله)، اميرالمؤمنين، امام حسن و امام حسين(عليهم السلام) در حال احتضار كنار او مى آيند و به او نويد بهشت مى دهند و اگر كسى ما را دوست نداشته باشد آن ذوات مقدس را به حالتى كه دشمن او باشند خواهد ديد.[3]

در حديث ديگرى آمده است: هر مؤمن و منافقى، در هنگام مرگ حضرت اميرالمؤمنين(عليه السلام)را خواهد ديد.

حديثى از اميرالمؤمنين نقل شده كه:
هان هيچ يك از دوست داران من نخواهد مُرد مگر اين كه مرا در جايى كه بدان شوق دارد، بيابد و هيچ يك از دشمنان من نخواهد مرد مگر اين كه مرا در جايى كه از آن اكراه دارد، بيابد.[4]

[1]. ر.ك: عبدالله جوادى آملى، معاد در قرآن، ج 4، ص 200، و شيخ صدوق، من لا يحضره الفقيه، ج 6، ص 196.

[2]. ر.ك: محمد حسين طباطبايى، انسان از آغاز تا انجام، ص 73، و الميزان، ج 20، ص 287 ـ 288، و كلينى، فروع كافى، ج 3، ص 127، حديث 2.

[3]. ر.ك: عبدالله جوادى آملى، معاد در قرآن، ج 4، ص 201.

[4]. ر.ك: محمد حسين طباطبايى، انسان از آغاز تا انجام، ص 74، و علامه مجلسى، بحارالانوار، ج 6، ص 188. حديث 25.