لطفا منتظر باشید ...
4 توحيد در عبادت
مراتب سه گانه اي كه در بالا گفته شد توحيد نظري و از نوع شناختن است ، اما توحيد در عبادت ، توحيد عملي و از نوع " بودن " و " شدن " است . آن مراتب توحيد ، تفكر و انديشه راستين است و اين مرحله از توحيد " بودن " و " شدن " راستين . توحيد نظري بينش كمال است و توحيد عملي جنبش در جهت رسيدن به كمال . توحيد نظري پي بردن به " يگانگي " خداست و توحيد عملي " يگانه شدن " انسان است . توحيد نظري " ديدن " است و توحيد عملي " رفتن " . پيش از آنكه توحيد عملي را شرح دهيم لازم است نكته اي را درباره توحيد نظري تذكر دهيم .آيا توحيد نظري يعني شناختن خدا به يگانگي ذات و يگانگي ذات و صفات و يگانگي در فاعليت ، ممكن است يا غير ممكن ؟ و به فرض امكان ، آيا اين شناختنها در سعادت بشر تاثيري دارد ، يا هيچ ضرورت و لزومي ندارد و در ميان مراتب توحيد آنچه مفيد است توحيد عملي است و بس ؟ ممكن بودن يا ناممكن بودن اين شناختها را ما در كتاب اصول فلسفه و روش رئاليسم مورد بحث قرار داده ايم ، اما اينكه آيا سعادت بخش است يا بيهوده ، بستگي دارد به نوع شناخت ما از انسان و از سعادت . او موج افكار مادي درباره انسان و هستي سبب شده كه حتي معتقدان به خدا مسائل معارف الهي را بي فايده و بيهوده تلقي كنند و نوعي ذهن گرايي و گريز از عينيت گرايي بشمارند ، ولي يك نفر مسلمان كه بينشش درباره انسان اين است كه واقعيت انسان تنها واقعيت بدني نيست ، واقعيت اصيل انساني واقعيت روح اوست - روحي كه جوهرش جوهر علم و قدس و پاكي است - به خوبي مي فهمد كه توحيد به اصطلاح نظري علاوه بر اينكه پايه و زيربناي توحيد عملي است خود بذاته كمال نفساني است ، بلكه بالاترين كمال نفساني است ، انسان را به حقيقت به سوي خدا بالا مي برد و به او كمال مي بخشد . ( اليه يصعد الكلم الطيب و العمل الصالح يرفعه ) ( 1 ) . انسانيت انسان در گرو شناخت خداوند است ، زيرا كه شناخت انسان ، از انسان جدا نيست بلكه اصلي ترين و گرامي ترين بخش وجود اوست . انسان به هر اندازه به هستي و نظام هستي و مبدا و اصل هستي شناخت پيدا كند ، انسانيت - كه نيمي از جوهرش علم و معرفت و شناختن است - در او تحقق يافته است . از نظر اسلام ، خصوصا از نظر معارف مذهب شيعه ، جاي كوچكترين شك و ترديدي نيست كه درك معارف الهي قطع نظر از آثار عملي و اجتماعي مترتب بر آن معارف ، خود هدف و غايت انسانيت است . اكنون به توحيد عملي بپردازيم : توحيد عملي يا توحيد در عبادت يعني يگانه پرستي ، به عبارت ديگر ، در جهت پرستش حق يگانه شدن . بعدا خواهيم گفت كه عبادت از نظر اسلام ، مراتب و درجات دارد.روشن ترين مراتب عبادت ، انجام مراسم تقديس و تنزيه است كه اگر براي غير خدا واقع شود مستلزم خروج كلي از جرگه اهل توحيد و از حوزه اسلام است .1. فاطر / 10.
