د شرك در پرستش
برخي از ملل در مرحله پرستش ، چوب يا سنگ يا فلز يا حيوان يا ستاره يا خورشيد يا درخت يا دريا را مي پرستيده اند . اين نوع از شرك فراوان بوده و هنوز هم در گوشه و كنار جهان يافت مي شود .در نحوه انتساب شرور به خداوند بحثهاي مفصل در كتاب ديگر مولف به نام " عدل الهي " شده است . اين شرك ، شرك در پرستش است و نقطه مقابل توحيد در عبادت است . ساير مراتب شرك كه در بالا گفته شد شرك نظري و از نوع شناخت دروغين است ، اما اين نوع شرك ، شرك عملي و از نوع " بودن " و " شدن " درغين است . البته شرك عملي نيز به نوبه خود مراتب دارد .بالاترين مراتبش كه سبب خروج از حوزه اسلام است ، همان است كه گفته شد و شرك جلي خوانده مي شود . اما انواع شرك خفي وجود دارد كه اسلام در برنامه توحيد عملي با آنها سخت مبارزه مي كند . بعضي از شركها آن اندازه ريز و پنهان است كه با ذره بينهاي بسيار قوي نيز به زحمت قابل ديدن است .در حديث است از رسول اكرم ( صلي الله عليه و آله ) : الشرك اخفي من دبيب الذر علي الصفا في الليلة الظلماء ، و ادناه يحب علي شي ء من الجور و يبغض علي شي ء من العدل و هل الدين الا الحب و البغض في الله . قال الله ان كنتم تحبون الله فاتبعوني يحببكم الله ( 1 ) . شرك ( راه يافتن شرك ) مخفي تر است از رفتن مورچه بر سنگ صاف در شب تاريك . كمترين شرك اين است كه انسان كمي از ظلم را دوست بدارد و از آن راضي باشد و يا كمي از عدل را دشمن بدارد . آيا دين چيزي جز دوست داشتن و دشمن داشتن براي خداست ؟ خداوند مي فرمايد بگو اگر خدا را دوست مي داريد مرا ( دستورات مرا كه از جانب خداست ) پيروي كنيد تا خداوند شما را دوست بدارد .
1. تفسيرالميزان [ متن عربي ] ، ذيل آيه " قل ان كنتم تحبون الله فاتبعوني .