اين كتاب مشتمل بر معرفى نام و آثار قريب به نهصد نفر از صاحبان اصول و مصنفات است كه غالبا همراه با سلسله سند ميان شيخ و آنان ذكرشان رفته است.تهيه و تاليف كتاب به خواهش يكى از معاصران شيخ كه در مقدمه همين كتاب از او به الشيخ الفاضل تعبير مىكند، انجام گرفته است. هر چند قرينه قابل اعتمادى كه بتواند اين شخص را معرفى كند در دست نيست، ولى از تعبير شيخ فاضل و هم از اينكه خواهش او در مورد تاليف اين كتاب (و همچنين در تاليف دو كتاب ديگر شيخ: الرجال و الجمل و العقود) از طرف شخصيتبزرگ علمى زمان خود به اجابت مقرون گشته، به اجمال مىتوان مطمئن بود كه آن شخص داراى موقعيت علمى قابل ملاحظهاى بوده است. (68)مبناى كتاب بر معرفى اصحاب اصول و مصنفينى است كه يا شيعه باشند يا براى شيعه كتابى تاليف كرده باشند. (69) شيخ خود در مقدمه كتاب وعده مىدهد كه در ذيل نام هر يك از مصنفين و اصحاب اصول، به آنچه درباره وى از جرح يا تعديل گفته شده، و هم به اينكه روايت او مورد اعتماد استيا نه، و هم به مذهب و اعتقاد او، اشاره كند ولى عملا در كتاب از اين روش تخلف شده است. بدين صورت كه جز در موارد نادر، از توثيق يا تضعيف نامبردگان دريغ كرده، (70) و در ذيل نام شيعيان غيرامامى از قبيل فطحيه و واقفيه در بعضى از موارد از تذكر مذهب آنان خوددارى كرده است. تنها در صورتى كه صاحب ترجمه از عامه باشد از مذهب او ياد كرده است. بنابراين هرگاه درباره مذهب كسى سكوت نموده و آن را قيد نكرده باشد، بايد مطمئن بود كه عامى نيست هر چند شيعى امامى بودن او نيز ثابت نمىشود، يعنى امكان آن وجود دارد كه وابسته به ساير شعبههاى شيعه، مانند فطحى و واقفى و غيره باشد. خلاصه آنكه در فهرست شيخ، از مذهب شيعه امامى (71) و غير امامى گاه ياد شده و گاه نشده، ولى مذهب عامى، غير شيعى، هميشه مورد تذكر قرار گرفته است. همچنين غالبا از قدح و تضعيف امامى ضعيف، خوددارى شده، زيرا چنانكه گفتيم موضوع و مبناى كتاب تدوين نام كسانى است كه براى شيعه اصل يا تصنيفى نوشتهاند، اعم از شيعى و غير شيعى، ممدوح يا مذموم، كه تعيين اين صفتها بر عهده اين كتاب نيست.
لطفا منتظر باشید ...
