هدايت غريزى - خدا در نهج البلاغه نسخه متنی

هدايت غريزى

يكى از راه هاى رسيدن به خداوند، دقت در هدايت غريزى انسان و حيوانات مى باشد. نوزاد انسان و حيوان چه بسا به همان فطرت خويش به مطالبى راه مى برد كه اگر به دست راهنماى مافوقش نباشد، نياز به تحصيلات عاليه اى دارد تا آن مطالب را درك نمايد.

على عليه السلام- درباره ى هدايت غريزى نوزاد انسان در مورد شير خوردن و مكيدن پستان مادر چنين مى فرمايد:

ايها المخلوق السوى و المنشاء المرعى فى ظلمات الارحام و مضاعفات الاستار بدئت من سلاله من طين و وضعت فى قرار مكين الى قدر معلوم و اجل مقسوم تمور فى بطن امك جنينا لا تحير دعاء و لا تسمع نداء ثم اخرجت من مقرك الى دار لم تشهدها و لم تعرف سبل منافعها فمن هداك اجترار الغذاء من ثدى امك؟ و عرفك عند الحاجه مواضع طلبك و ارادتك؟: اى انسان آفريده و آراسته كه در ارحام تاريك و پرده هاى بسيار محافظت شدى ! از گل خالصى شروع شدى و در قرارگاه استوارى تا زمين معين جا داده شدى ! در شكم مادرت كه جنين بودى مضطربانه حركت داشتى. نه سخنى را پاسخ مى گفتى و نه آوازى را مى شنيدى، و سپس از قرارگاهت به طرف سرائى بيرون انداخته شدى كه نديده بودى، و راه هاى منفعتش را نشناخته بودى، چه كسى ترا به مكيدن غذا از پستان مادرت راهنمائيت نمود؟ و هنگام احتياج، محل طلب و خواست را نشانت داد؟ [ از خطبه 162 ص 523 نهج البلاغه فيض. ]
امام "ع" در بسيارى از بيانات فلسفيش مراقبت دائمى خداوند را از موجودات اشاره فرموده است:

فان الله سبحانه لم يخلقكم عبثا و لم بترككم سدى و لم يدعكم فى جهاله و لا عمى: خداوند شما را بيهوده نيافريده، و مهمل رهايتان نكرده، و شما را در نادانى و كورى وانگذارده است. [ از خطبه ى 86 نهج دكتر صبحى صالح ص 117. ]

اين جمله مراقبت دائمى خداوند را از انسان تكوينا و تشريعا مى رساند. خداوند براى تكامل موجودات مراقبت دائمى دارد، و هم براى تكامل موجودات با شعور و اراده قانون مى آورد.

هو الظاهر عليها بسلطانه و عضمته، و هو الباطن لها بعلمه و معرفته و العالى على كل شى منها بجلاله و عزته: خداوند با قدرت و عظمت خويش بر زمين مسلطاست، و با علم و آگاهيش در بطن همه چيز حاضر است، و با جلال و عزتش بر همه چيز آن علو دارد. [ از خطبه 186 نهج صبحى صالح ص 275. ]

... دبرها بلطفه، و امسكها بامره، و اتقنها بقدرته، ثم يعيدها بعد الفناء: جهان را با لطف خويش تدبير فرمود، و بفرمان خود نگاهش داشت، و با قدرتش متقن و منظم ساخت، و پس از فناء آن، اعاده اش مى فرمايد. [ از خطبه 186 نهج دكتر صالح ص 276. ]

علم و آگاهى حق تعالى، و قدرت همه جانبه اش به همه چيز احاطه دارد. گوئى بالاى سر همه چيز ايستاده و مراقب است. تدبير مى كند، نگهش مى دارد، منظمش مى كند، نيازها را مى داند و حتى ناله حيوانات وحشى بيابان را هم مى داند. [ از خطبه 198 نهج دكتر صالح ص 312. ] حركت و رفت و آمد ماهيان اقيانوس ها را نيز زير
نظر دارد. [ از خطبه 198 نهج دكتر صالح ص 321. ]

سر هر جنبده اى را در دست دارد [ از خطبه 109 نهج دكتر صالح ص 158. ] تا به حركت صحيحش بدارد.
اينها و كلماتى ديگر در اين زمينه ها كه در نهج البلاغه فراوان آمده است، همانطور كه نظم همه ى هستى را مى رساند، انواع نظم را در حيوانات و گياه و جمادات شامل بوده و بنابراين نظم غريزى در راه وصول به كمال را هم مى رساند.

هدايت همه ى موجودات به كمال طبيعى و هدف آفرينششان، امرى عجيب است و گواه بر عقل و حكمت عالى حاكم بر جهان است، هدايت و راه بردن غريزى حيوانات به كارهاى شگفت آور علمى، بسيار عجيب تر و بر دخالت عقل و تدبير الهى گواه تر مى باشد همه ى دانشمندان، انگشت تحير به داندان گزيده چاره اى جز اقرار به دخالت تدبير الهى ندارند، و آنها كه ظالمانه و جاهلانه و لجوجانه مى خواهند انكار كنند، سكوت اختيار كرده خود را به نديد و نفهمى مى زنند.

مثلا مسئله مهاجرت پرندگان به راه هاى دور، انتخاب راه صحيح حركت حتى از ميان راه هائى كه تاكنون نديده و نرفته اند از اين سرى مطالب مى باشد.

بيش از هشت هزار نوع پرنده، شناخته و نامگذارى شده است كه تعداد زيادى از آنها پرندگان مهاجرند. با وجود كليه مخاطرات ناشى از طوفان خشكسالى، آتش سوزى هاى جنگلى و بالاخره انسان، ميليون ها پرنده هر سال دو بار رنج سفرهاى درازى را به خود هموار مى كنند كه تمام قاره ها و اقيانوس ها را در بردارد.

تعداد و گونه هاى پرندگانى كه در نيمكره ى شمالى "ميان مدارهاى 40 تا 80 درجه" زاد و ولد نموده و به طرف جنوب مهاجرت مى كنند، از