بقيّه تفسير عمومى خطبه يكصد و نهم 3 چنانكه اعضاى جسمانى انسان با فعاليت هاى غير طبيعى خود تدريجا مختل مى گردد همچنين عقل آدمى اگر بفعاليتهاى غير قانونى ادامه بدهد ، قطعى است كه تدريجا دچار اختلال مى گردد . و كدامين فعاليت عقلانى غير قانونى تر از بازى با مفاهيم الهى و سبك شمردن شؤون خداوندى و ترديد در او يا نفى وجود او مى باشد . 3 من ملائكه اسكنتهم سماواتك و رفعتهم عن ارضك هم اعلم خلقك بك و اخوفهم لك و اقربهم منك لم يسكنوا الاصلاب . و لم يضمنوا الارحام و لم يخلقوا من ماء مهين و لم يتّشعبهم ريب المنون 6 فرشتگان موجوداتى مقدس كه فوق طبيعتند . 7 و انهم على مكانهم منك و منزلتهم عندك ، و استجماع اهوائهم فيك و كثرة طاعتهم لك و قلة غفلتهم عن امرك لو عاينوا كنه ما خفى عليهم منك لحقروا اعمالهم و لزروا على انفسهم و لعرفوا انهم لم يعبدوك حق عبادتك و لم يطيعوك حق طاعتك 10 با همه آن علم و تقربى كه فرشتگان بخداوند سبحان دارند با پايين تر از آن هستند كه حق معرفت و عبادت و اطاعت ترا ايفاء نمايند . سبحانك خالقا و معبودا بحسن بلائك عند خلقك خلقت دارا و جعلت فيها مأدبة ، مشربا و مطعما و ازواجا و خدما و قصورا و انهارا و زروعا و ثمارا 12 خدا در سراى باقى عوامل عالى ترين لذائذ مادى و روحى را براى بندگانش آماده فرموده است . 12 ثم ارسلت داعيا يدعو اليها ، فلا الداعى اجابو و لا فيما رغبت رغبوا ، و لا الى ما شوقت اليه اشتاقوا 12 [ 302 ] فرياد رساى دعوت كنندگان بسوى حق بگوش چنگ زدگان به خوشيهاى زودگذر دنيا فرونميرود . 13 چيست علل و عوامل اجابت فريادهاى حيات بخش داعيان حق و حقيقت . 13 اقبلوا على جيفة قد افتضحوا باكلها و اصطلحوا على حبها . . . و لا يتعظ منه بواعظ 15 عاشق دلباخته جيفه دنيا نمى بيند و نمى شنود شهوات عقلش را تباه و دنيا قلبش را ميرانده است . 16 مسائل مربوط به عشق و مختصات آن . 18 تقسيم عشق به سه قسم اساسى . 20 و هو يرى المأخوذين على الغرة حي لا اقالة و لا رجعة كيف نزل بهم ما كانوا يجهلون و جائهم من فراق الدنيا ما كانوا يأمنون و قدموا من الاخرة على ما كانوا يوعدون 24 سرمست غرور بودند كه ناگهان خطر ناآشنا بر سرشان تاختن گرفت و آنانرا در مسيرى قرار داد كه بازگشتى ندارد . 24 فغيّر موصوف ما نزل بهم اجتمعت عليهم سكرة الموت و حسرة الفوت ففترت لها اطرافهم 26 بالاخره مرگ با سكراتش و دل گسيختن از دنيا با حسراتش تاختن آورد و آن قدرتمند را كه زمين در زير پايش ميلرزيد و آسمان به احترامش قامت خم مى كرد تسليم خويش نمود و سرخى رويش به زردى مبدل گشت . 26 ثم ازداد الموت فيهم ولوجا ، فحيل بين احدهم و بين منطقه و انه لبين اهله . . . قد غلقت رهونه بها 28 در حال تسليم به نفوذ تدريجى چنگالهاى مرگ در اين انديشه فرو رفته است كه روزگار عمر گرانبها را در كجا سپرى كرده است . 29 فهو يعض يده ندامة على ما اصحر له عند الموت من امره ، و يزهد فيما كان يرغب فيه ايام عمره و يتمنى ان الذى كان يغبطه بها و يحسده عليها قد حازها دونه 31 در حال مرگ پرده از جلو چشمان مسافر ديار ابديت برداشته مى شود و واقعيات آنچنانكه هستند مورد مشاهده قرار مى گيرد . 31 فلم يزل الموت يبالغ فى جسده حتى خالط لسانه سمعه ، فصار بين اهله . . . لا يسمع رجع كلامهم 32 [ 303 ] دونگاه در آن موقعيت وجود دارد كه يكى آموزنده است و ديگرى موجب دريغ و حسرت . 32 ثم ازداد الموت التياطا به . فقبض بصره كما قبض سمعه . . . و انقطعوا عن زورته 34 آن زيباى زيبايان با رفتن روح از بدن لاشه اى است كه نزديكترين اشخاص از آن مى گريزند . 34 مطالبى در باره مرگ 35 حتى اذا بلغ الكتاب اجله و الامر مقاديره ، و الحق آخر الخلق باوله . . . و مخوف سطوته 38 بعضى از مسائل مربوط به روز قيامت 1 ناگهانى بودن مرگ 38 2 نزديك بودن مرگ 40 3 نفخ صور 41 تغييراتى كه براى آماده كردن عرصه قيامت در زمين و آسمان صورت مى گيرد . 45 و أخرج من فيها فجددهم بعد اخلاقهم و جمعهم بعد تفرقهم . . . و انتقم من هؤلاء 49 معاد جسمانى است 49 همه مردم در موضع مسؤوليت در روز قيامت 53 با جمله فريباى ما فقط درباره انسانها مسؤوليت داريم مسؤوليت درباره خودمان را زير پا نيندازيم . اومانيسم ضد اومانيسم 55 فأما اهل الطاعة فأثابهم بجواره و خلدهم فى داره . . . و لا تشخصهم الاسفار 57 چه با عظمت و بهجت آور است اطاعتى كه پاداشش نيل به جوار رحمت و رضوان الهى است . 57 حركت و تكاپو در جاذبه كمال ، اطاعت خداوندى ناميده مى شود . 58 و اما اهل المعصية فانزلهم شردار و غل الايدى الى الاعناق . . . و لا اجل للقوم فيقضى 59 آيا انسان اين همه عذاب و شكنجه را كه در دوزخ وجود دارد ميتواند تحمل كند 59 و منها فى ذكر النبى ( ص ) قد حقر الدنيا و صغرها و اهون بها . . . و خوف من النار محذرا 61 معناى اعراض پيامبر اكرم ( ص ) از دنيا 61 نحن شجرة النبوة و محط الرسالة و مختلف الملائكة و معادن العلم و ينابيع الحكمه [ 304 ] ناصرنا و محببا ينتظر الرحمه و عدونا و مبغضنا ينتظر السطوة 64 اهل بيت عصمت و طهارت وابسته نبوت ، مورد مراجعه و رفت و آمد فرشتگان و معادن علم و حكمتند 64 رواياتى در فضيلت على ( ع ) 67 متن خطبه يكصد و دهم 70 متن خطبه يكصد و دهم 70 ترجمه خطبه يكصد و دهم در اركان دين 71 فضيلت قرآن 71 تفسير عمومى خطبه يكصد و دهم 73 ان افضل ما توسل به المتوسلون الى الله سبحانه و تعالى الايمان به و برسوله و الجهاد فى سبيله فانها ذروة الاسلام 73 بهترين وسيله ها براى وصول به مقام قرب الهى 73 تعريف ايمان 74 يكم آيا انسان ميتواند بدون ايمان زندگى كند ؟ 75 سوّم عظمت ارزشى ايمان به خدا و معنادار بودن هستى 78 ايمان به رسول خدا و دلايل وجوب آن 81 تفاوت ايمان بخدا و رسول 82 آيا پيامبر اكرم ( ص ) مجتهد بوده است 84 جهاد در راه خدا 90 احدى الحسنين يا حيات با كرامت انسانى و يا شهادت در راه سعادت و فضيلت انسانى الهى و پاسخ به مساوى قلمداد كردن شهادت و خودكشى 91 و كلمة الاخلاص فانها الفطرة و اقام الصلوة فانها الملة و ايتاء الزكاة فانها فريضة واجبة و صوم شهر رمضان فانه جنة من العقاب 95 و اقام الصلوة فانها الملة برپا داشتن نماز 98 از وجوب پرداخت زكات معلوم ميشود كه ريشه كن كردن فقر از جامعه واجب است . 100 روايات مبح بالا 101 حق معلوم و بحثى فقهى 106 زكات فطر 108 يكم روزه سپرى است در برابر عذاب زيرا روزه است كه آدمى را به درجه تقوى ميرساند 109 [ 305 ] دوّم اغنياءهم با روزه طعم گرسنگى و درد را مى چشند . 110 سوّم روزه زكات بدنها است . 111 صبر و شكيبائى يكى از عوامل درك و دريافت واقعيات است چه معنا دارد ؟ 115 و حج البيت و اعتماره فانهما ينفيان الفقر و يرحضان الذنب 116 عبادت بزرگ حج به فعليت رساننده احساس انواعى از تكاليف 117 و صلة الرحم فانه مثراة فى المال و منسأة فى الاجل 123 براى دفع بيمارى از خود بيگانگى از صله ارحام شروع كنيد . 123 و صدقة السر فانها تكفر الخطيئة و صدقة العلانية فانها تدفع ميتة السوء و صنايع المعروف فانها تقى مصارع الهوان 124 با دريافت يك خود عالى فراگير همه خودهائى كه شايسته اجتماع در يك نفس كلى هستند همواره بفكر خود و ديگران خواهى بود . 124 آيات انفاق 125 افيضوا فى ذكر الله فانه احسن الذكر 127 چه عظمتى براى روح آدمى بالاتر از بياد خدا بودن 127 و ارغبوا فيما وعد المتقين فان وعده اصدق الوعد 130 بكوشيم تا خود را مشمول وعده خداوند بانسانهاى با تقوى نمائيم و شرحى مبسوط درباره تقوى 130 يكم با عظمت ترين پاداش نيست كه خداوند مردم باتقوا را دوست ميدارد . 131 دوّم خدا با مردم با تقوى است . 132 سوّم با كرامت ترين و شريف ترين انسانها نزد خدا با تقوى ترين آنها است . 133 چهارم بهترين توشه ها و اجرها در دنيا و آخرت تقوى است . 135 پنجم عاقبت نيكو از آن متقين است . 135 ششم تقوى عامل جدائى حق از باطل را به وجود مى آورد . 136 هفتم حيله مكر پردازان راهى به جانهاى مردم با تقوى ندارد . 137 هشتم اگر واقعا وجود خداوند مورد اعتقاد قرار بگيرد تقوى ضرورى تلقى خواهد گشت . 138 نهم اگر يك انسان تقوى بورزد قطعى است كه خداشناس و خداپرست خواهد بود . 139 [ 306 ] دهم تقوى ظرفيت براى تحمل ناگواريها را بيشتر و اراده را براى مقاومت در برابر شدايد تقويت مينمايد . 140 يازدهم وعده اى كه خداوند به مردم با تقوى داده است ، چيست ؟ 141 وعده هاى پروردگار به متقين و آيات مربوطه 142 و اقتدوا بهدى نبيكم فانه افضل الهدى و استنوا بسنتة فانها اهدى السنن 143 ارشاد پيامبر بهترين ارشادهاست و سنت او هدايت كننده ترين سنت ها . 144 و تعلموا القرآن فانه احسن الحدي و تفقهوا فيه فانه ربيع القلوب و استشفوا بنوره فانه شفاء الصدور و احسنوا تلاوته فانه انفع القصص 145 با قرآن آشنا شويم و عالى ترين فهم خود را در شناخت آن بكار بريم و با نور قرآن بيماريهاى فكرى و روانى خود را شفا بدهيم و با اين آشنائى و شناخت و استشفار در دلهاى خود بهار هميشگى بوجود بياوريم . 146 روش تحقيق در مسائل قرآن 146 صفاى درون در بيان ابن سينا 152 آيات قرآن مجيد در رابطه با بيان على ( ع ) كه مى فرمايد در قرآن تدبّر و تفقه نمائيد زيرا قرآن بهار دلها است . 153 توضيحى درباره آيات 61 63 سوره الانفال ( و ان جنحوا للسلّم ) 176 روايتى در تفسير معناى طائر به عمل 189 بقيّه آيات قرآن مجيد كه از صفحه 153 شروع شده تا صفحه 237 . 190 و ان العالم العامل بغير علمه كالجاهل الحائر الذى لا يستفيق من جهله بل الحجة عليه اعظم . و الحسرة له الزم و هو عند الله الوم 238 مصيبت ها و ناگواريهائى كه از عالم غير عامل به خود و ديگران وارد ميشود شديدتر از نتايج ناگوار جهل جاهلان ميباشد . 238 متن خطبه يكصد و يازدهم 240 ترجمه خطبه يكصد و يازدهم خطبه اى در توبيخ دنيا 244 تفسير عمومى خطبه يكصد و يازدهم 248 اما بعد فانى احذركم الدنيا ، فانها حلوة خضرة ، خفت بالشهوات ، و تحببت بالعاجله و راقت بالقليل و تحلت بالامال و تزينت بالغرور 248 انسان در مقابل آرايش ها و نمايش هاى جالب دنيا 249 [ 307 ] لا تعدوا اذا تناهت الى امنة اهل الرغبة فيها و الرضاء بها ان تكون كما قال الله تعالى : كماء انزلناه من السماء . . . على كل شى ء مقتدرا 262 دنيا براى كسى كه مطلوب ذاتى است بطور محدود مى شكفد و سپس پژمرده ميشود و از بين ميرود . 262 لم يكن امرؤ منها فى حبرة الا اعقبته بعدها عبرة و لم يلق فى سرائها بطنا الا منحته من ضرائها ظهرا و لم تطله فيها ديمة رخاء الا هتنت عليه مزنة بلاء 263 خنده بامدادى دنيا را كه شخصيت را دستخوش تزلزل نمايد گريه شامگاهى آن و شادى روى آوردن آنرا اندوه پشت كردنش از شايستگى اعتماد و تكيه برآن ساقط مينمايد . 264 و حرى اذا اصبحت له منتصرة ان تمسى له متنكرة و ان جائب منها اعذوذب و احلولى امر منها جانب فأوبى 266 از اين دنيا شگفت انگيز در انتظار دو چهره متضاد باشيد تا فريبش را نخوريد . 267 لا ينال امرؤ من غضارتها رغبا الا أرهقتة من نوائبها تعبا و لا يمسى منها فى جناح امن الا اصبح على قوادم خوف 268 اگر دنيا كسى را از طراوت خود نشاط بخشيد از ناگواريهايش خسته و درمانده مينمايد . 268 ارتباط آزاد با همه آنچه كه دنيا براى انسان عرضه ميكند اين است قانون رشد شخصيت آدمى . 269 غرارة ، غرور ما فيها ، فانية ، فان من عليها لا خير فى شى ء من أزوادها الا التقوى 271 من اقل منها استكثر مما يؤمنه و من استكثر منها استكثر مما يوبقه و زال عما قليل عنه 271 ارتباط آزاد با اموال و امتيازات و مقامات اين دنيا ، خود مانع گسترش من به پيش از منطقه ضرورتها از امور مزبوره ميباشد . 272 كم من واثق بها قد فجعته و ذى طمأنينة اليها قد صرعته و ذى ابهة قد جعلته حقيرا و ذى نخوة قدردته ذليلا 274 در حال تكيه بر ثبات آفتاب و ماه و ستارگان بودند كه ناگهان زمين آنها را بدرون خود كشيد . 274 سلطانها دول ، و عيشها رنق ، و عذبها اجاج ، و حلوها صبر ، و غذاؤها سمام ، و [ 308 ] اسابها رمام ، حيّها بعرض موت و صحيحها بعرض سقم ، ملكها مسلوب ، و عزيزها مغلوب ، و موفورها منكوب و جارها محروب 276 چهار مطلب در تفسير جملات فوق 278 الستم فى مساكن من كان قبلكم اطوال اعمارا ، و ابقى آثارا ، و ابعد آمالا ، و اعد عديدا ، و اكثف جنودا ، تعبدوا للدنيا اىّ تعبد ، و آثروها أىّ ايثار ، ثم ظعنوا عنها بغير زاد مبلغ و لا ظهر قاطع بحثى ديگر در فناى دنيا و فريب خوردن نادانان بآن . 278 اگر داراى قدرتى باشيد كه جهان هستى را زير و رو كنيد و همه آنرا در اختيار فرمان قضا و قدر بگذاريد و بخواهيد كه يك فرد از انسان را از قانون مرگ بدنبال زندگى مستثنى نماييد ، امكان پذير نخواهد بود . 281 چيست علت اين همه تذكر دادن به مرگ و دل نبستن بدنيا و خود نباختن در برابر خواستنى هاى دنيا ؟ 282 فقد رأيتم تنكرها لمن دان لها ، و آثرها و أخلد اليها ، حين ظعنوا عنها لفراق الابد ، و هل زودتهم الا السغب او احلتهم الا الضنك او نورت لهم الا الظلمة ، او اعقبتهم الا الندامة 284 چگونه اين دنيا با آن همه زيبائى ها و امتيازات مطلوبش چهره اى زشت و ناسازگار بانسان نشان مى دهد . 284 افهذه تؤثرون ، أم اليها تطمئنّون ، ام عليها تحرصون ؟ فبئلست الدار لمن لم يتهمها ، و لم يكن فيها على و جل منها 287 فاعلموا و انتم تعلمون بانكم تاركوها و ظاعنون عنها ، و اتّعظوا فيها بالذين قالوا : من اشد منا قوة حملوا الى قبورهم فلا يدعون ركبانا ، و انزلوا الاجدا فلا يدعون ضيفانا ، و جعل لهم من الصغيح اجنان ، و من التراب اكفان و من الرفات جيران ، فهم جيرة لا يجيبون داعيا و لا يمنعون ضيما ، و لا يبالون مندبة 289 دريغا كه مردم معمولى سفر مرگ را بدون دعوت و باجبار قوانين طبيعت ناآگاه ، تلقى مى كنند [ 289 ] ان جيدوا لم يفرحوا و ان قحطوا لم يقنطوا 290 جميع و هم آحاد ، و جيرة و هم ابعاد ، متدانون لا يتزاورون ، و قريبون لا يتقاربون ، حلماء قد ذهبت اضغانهم ، و جهلاء قد ماتت احقادهم . لا يخشى فجعهم و لا يرجى دفعهم 291 [ 309 ] دريغا چند وجب پايين آمدن لازم است كه بشر با داشتن همه تنوع و تضادها ، با همديگر بدون سر و صدا جمع شوند . 292 استبدلوا بظهر الارض بطنا و بالسعة ضيقا ، و بالنور ظلمة ، فجاءوها كما فارقوها ، حفاة عراة ، قد ظعنوا باعمالهم الى الحياة الدائمة و الدار الباقية ، كما قال سبحانه و تعالى : كما بدأنا اول خلق نعيده وعدا علينا انا كنا فاعلين 292 همانگونه از دنيا رفتند كه بدنيا آمده بودند ، فقط با اين تفاوت كه وقت رفتن اعمالى را در اين دنياى فانى اندوختند و با خود به سراى ابديت بردند . 293 متن خطبه صد و دوازدهم 295 ترجمه خطبه صد و دوازدهم 296 بحثى درباره ملك الموت ( عزرائيل ) عليه السلام 297 [ 310 ]
لطفا منتظر باشید ...
