* خوانسارى و اطلاق معقد اجماع: - خوانساری و قواعد بهره گیری از فقه سلف نسخه متنی

* خوانسارى و اطلاق معقد اجماع:

نسبت به معقد اجماع سه حالت را مى توان در نظر گرفت:

1. بدانيم فتوا دهندگان اطلاق را در نظر نداشته اند در اين صورت تمسك به اطلاق بى گمان, جايى ندارد و رد مى شود.

2. ندانيم آيا درنظر داشته اند يا نه؟

در اين صورت نيز تمسّك به اطلاق روا نيست و بايد به اندازه آنچه به يقين دانسته شده (قدر متيقن) گرفت.

3. بدانيم كه آنان اطلاق را درنظر داشته اند:

شمارى بر اين باورند: در اين صورت نيز, بايد به اندازه اى كه از روى يقين دانسته شده, بسنده كرد و اطلاق را وانهاد.

خوانسارى, بر اين باور است: تمسك به اطلاق در صورت دوّم روا نيست; ولى در صورت سوّم روا است; از اين روى, در بسيارى از موارد به اندازه اى كه از روى يقين دانسته شده بسنده مى كند و در يك مورد مى نويسد:

(هو المتيقّن من المجمع عليه الاّ ان يدّعى الاجماع بنحو الاطلاق.)63

از اين عبارت, به دست مى آيد كه اگر فتواهاى شكل دهنده اجماع, خود به گونه اطلاق صورت گرفته باشند, به قدر متيقّن بسنده نمى كنيم