1. مقايسه بايد كرد؛ مقايس ها ي تحليلي؛ - نقد تورم اصول و دیدگاه های امام خمینی نسخه متنی

1. مقايسه بايد كرد؛ مقايس ها ي تحليلي؛

گاه دريك مسأله چند قول وجود دارد، نبايد اقوال را جداگانه بررسي نمود؛ مقايسه لازم است. مقايسه عمق مطالب را آشكار مي‏كند و قولها را بهتر و بيشتر درمعرض شناخت و نقد قرار مي‏دهد.مقايسه نگاهي كلان را نسبت به موضوع پديد مي‏آورد و زمينه را براي نظريه پردازي مي‏گستراند.

آنچه درحوزه رواج دارد، تنها پرداختن افراد به اقوالي است كه از اساتيد خود برگرفته اند. نقد درچارچوب اقوالِ دست به دست گشته، جلو مي‏رود! بندرت شاگردان يك مدرسه و مكتب به اقوال مدرسه ها و مكتبهاي ديگر نظر مي‏افكنند و اگر هم گاه به همؤ اقوال يا عمدؤ آنها نظر مي‏اندازند، نگاهي مقايس ها ي را پي نمي گيرند.

بدين اقوالِ مطرح در مدرسه هاي مختلف از يكديگر جدا افتاده اند. گسست اقوال گاه با گذشت زمان بيشتر مي‏شود؛ درنتيجه فهم مباني يك مدرسه براي مدرسؤ ديگر دشوار مي‏شود. نبودِ مقايسه، نقدها را به سمتِ قشري شدن ـ ونه جوهري و عمقي بودن ـ سوق داده است.

اصول فضاي بسياري را براي تاخت و تاز انديشوران پيش روي مي‏نهد. ديدگاه هاي اصولي از ميان امواج متلاطم عقل بشري سر برمي آورند و اوج مي‏گيرند. دانشمند اصولي با فراغت بال مقدمات عقلي را به محوطؤ ذهن خود راه مي‏دهد تا به نتايج اصولي در زمينه هاي مختلف دست يابد.

در چنين علمي هرروز باب مفهوم جديدي گشوده مي‏شود و فضاي تازه اي براي بحث نمودار مي‏گردد. شناساندن اين مفاهيم وضع اصطلاحاتي تازه و برگزيدن قالبهايي خاص را مي‏طلبد و از اين جا هر مدرسه ـ همچون مدرسؤ آقا ضياء، مدرسؤ نائيني و مدرسه حائري و ... ـ واژگان و تعابير و قالبها و مفاهيمي خاص را گاه پديد آورده است؛ پس همواره بايد آراء دانشمندان اصول با يكديگر سنجيده شود؛ در غير اين صورت پس از مدتي درك متقابل آنها از آراء شان از بين مي‏رود؛ در نتيجه هرمدرسه و مكتب تنها با فرهنگ و ادبيات اصول خود آشنا باقي مي‏ماند.

اگر روند دور افتادن مكاتب و مدارس از يكديگر متوقّف نگردد، آيندؤ درهم و پريشاني براي اصول رقم خواهد خورد.

ويژگي تفكر اصولي شهيد صدر آن بود كه توانست نگاهي مقايسه اي را به اقوال پي گيرد و فرايندي نو را براي بحثهاي اصولي به ارمغان آورد. اين موضوع آن قدر دركتابهاي اصولي ايشان تكرار شده كه كافي است يك مراجعؤ گذرا به آنها صورت گيرد.

2. اقوال را بايد تقسيم كرد؛