الف) عدم توليد عناوين جديد؛ - نقد تورم اصول و دیدگاه های امام خمینی نسخه متنی

تورّم اصول جاي را برتفكّر و تعمق بنيادين و روش شناسانه تنگ كرده است. اگر مشكل تورم را با شناخت زمينه ها و عوامل آن، كشف و علاج نكنيم، ذهنيت انبوه ساز اصوليان لايه هاي بيشتري از تورم را براصول فرو مي‏نشانند و آيندگان را با مشكلي بزرگ تر از آنچه ما پيش روي داريم، دست به گريبان مي‏كنند.

نقد تورم را اگر جدي نگيريم، نمي توان به انجام اصلاحات و توسعؤ اصول اميد بست.

امروزه حوزه بايد وزن نگاه ژرف كاو و داورمندانه آيندگان را احساس كند، نه آن كه خود به قسمتي از تاريخ تورم اصول بدل شود.

زمينه هاي تورم خيز در ا صول

بايد زمينه هاي افزايش پذير را در اصول شناسايي و بررسي كرد تا به دست آيد چه افزايشهايي توسعه، و چه افزايشهاي تورم به شمار مي‏آيد. به سخن ديگر: چه زمينه هايي و در چه وضعي تورم خيز است و چه زمينه هايي و در چه وضعي توسعه پذير.

زمينه هاي افزايش پذير عبارتند از:

1. عنوانهاي اصولي؛

2. نقد اصولي؛

3. قاعده هاي اصولي يا مطرح در اصول؛

4. مثالهاي فقهي؛

5.تقسيم سازي اصولي.

عنوانهاي اصولي؛

عناوين در توليدِ بحث نقشي بسزا دارند. با اين وصف دربحثهاي اصولي توجّه به عنوان در سطح بايسته قرار نگرفته است. اين ضعفِ توجّه را در دو محور مي‏توان پي گرفت:

الف) عدم توليد عناوين جديد؛

انديشؤ اصولي درحركت روبه پيشرفت خود همواره به موضوعات ومسائل مهمي برخورده است، امّا بساط بحث را تنها در بارؤ شماري از آنها گسترده است. در بسياري از موارد تنها يا تا نزديكي موضوع پيش رفته و يا اگر جرقّؤ بحث را هم زده، بحثي درخور را سامان نداده است.

عامل اصلي اين عدم پيشرفت ضعف عنوان سازي در بحثهاي اصولي است. بيشتر اصوليان به عناوين كليشه اي و هميشگي عادت داشته اند و كمتر به خود اجازؤ طرح عناوين جديد و متناسب با اوضاع پيشرفت اصول را داده اند.

ضعف عنوان سازي را از آن جهت سبب نابساماني بسياري از مباحث به حساب آورديم كه هربحث هنگامي شكل مي‏گيرد كه مجال مستقّل و فضاي كافي به آن اختصاص يابد. روشن است اولين گام موءثر در فضاسازي و مجال دهي به يك بحث، عنوان دهي است.

اگر اصول هندسه، مباحث و سرفصلهاي خود را با توليد عنوانهاي جديد به صورتي مدام تغيير ندهد، نمي تواند همگام با انديشه هاي جديدي كه خود توليد مي‏كند، به پيش رود؛ در نتيجه انديشه هاي جديد يا راه زوال را در پيش مي‏گيرند و يا در حاشيؤ مباحث مربوط به عناوين كهنؤ اصولي رانده و به بحثهاي سطحي بدل مي‏شوند.

مرحوم شهيد صدر به موضوع فوق توجه جدّي نشان داده است. وي قواعدي چند راارائه مي‏دهد كه در اصول، عنوان مناسب را پيدا نكرده و در زير عناوين كهنه قرار گرفته‏اند.