2. آمار و فرايندى كه نيازمند توضيح است - اسلام و توسعه نیافتگی نسخه متنی

اینجــــا یک کتابخانه دیجیتالی است

با بیش از 100000 منبع الکترونیکی رایگان به زبان فارسی ، عربی و انگلیسی

اسلام و توسعه نیافتگی - نسخه متنی

تیمور کوران؛ مترجم: یداله دادگر

| نمايش فراداده ، افزودن یک نقد و بررسی
افزودن به کتابخانه شخصی
ارسال به دوستان
جستجو در متن کتاب
بیشتر
تنظیمات قلم

فونت

اندازه قلم

+ - پیش فرض

حالت نمایش

روز نیمروز شب
جستجو در لغت نامه
بیشتر
لیست موضوعات
توضیحات
افزودن یادداشت جدید

بدون شك يك سرى از يافته‏هاى اين مقاله، چه از ناحيه خود من و چه تدوين شده از جانب ديگران، ممكن است مورد سوءاستفاده قرار گيرد. اما اين امر، براى خوددارى از انجام يك تجزيه و تحليل صادقانه، دليلى كافى به حساب نمى‏آيد. خودسانسورى خيلى‏ها، و از جمله كسى را كه دفاع مى‏كند، قربانى خواهد كرد. تعصبهاى ضد مسلمانها هرچه باشد، بعيد به نظر مى‏رسد كه با فراموش كردن نارساييها [و پوشاندن آنها]، ناپديد شوند. [بلكه] برعكس، انجام تجزيه و تحليل غير جانبدارانه، از طريق ابطال افسانه‏ها [ى ساخته شده دست مخالفان]، نوعى پادزهر عليه تعصبهاى دينى محسوب مى‏شود.

2. آمار و فرايندى كه نيازمند توضيح است

يك سرى شواهد خارجى به طرح رابطه‏اى ممكن بين رگرسيونهاى (10) جدول شماره‏1 مى‏پردازند كه 132 كشور پوشش‏يافته در «گزارش توسعه جهانى‏» در سال 1995 را نشان مى‏دهد. در هر رگرسيون، متغير وابسته، (11) لگاريتم درامد سرانه است كه از گزارش مذكور استخراج شده است. (12) تنها متغير مستقل رگرسيون اول (همان طور كه توسط كتاب «بريتانيكا» براى سال 1955 بيان شده (13) )، جمعيت كل مى‏باشد. (14) اين رگرسيون يك رابطه منفى معنى‏دار را، از لحاظ آمارى، بين دو متغير نشان مى‏دهد، اما مقدار آن بسيار كوچك است. (15)

كادر شماره‏1: سهم مسلمانان جهان از درامد جهانى بسيار كمتر از سهم جمعيتى آنان است.

جدول شماره‏1: ارتباط بين اسلام و درامد سرانه

توجه: در رگرسيون 132 كشور قرار داشته‏اند. ستاره‏ها (تك ستاره تا 5ستاره) معنى‏دار بودن را به ترتيب در سطوح 03/0، 02/0، 01/0، 005/0 و 0000/0 نشان مى‏دهند. مقادر t داخل پرانتز نشان داده شده‏اند. R2 ضريب همبستگى چندگانه تعديل شده نسبت‏به درجات آزادى است. در هر يك از رگرسيونها متغير وابسته درامد سرانه است و در دومى دو متغير مستقل آخر، موهومى (16) هستند.

اندازه متناسبترى از رگرسيون دوم به دست مى‏آيد كه متغيرهاى مستقل بيشترى در بر دارد. عضويت در اوپك (كارتل نفتى) را مى‏توان يك شاخص مهم درامدى تلقى كرد و مناطق آفريقايى صحرا را نمونه بارزى از محروميت محسوب نمود. [باز هم] سهم مسلمانها از جمعيت‏به صورت يك تعيين‏كننده منفى معنى‏دار از درامد باقى مى‏ماند [اعداد 41/0 و 7/2 در جدول شماره‏1 را ملاحظه كنيد]. ضريب مثبت مربع سهم مسلمانان از جمعيت، از نظر آمارى معنى‏دار است و مى‏رساند كه تابع به شكل ج نسبت‏به تابع خطى تناسب بيشترى با موضوع [مورد بحث] دارد. انحناى موجود [در تابع] اين واقعيت را منعكس مى‏كند كه كشورهاى آفريقايى، آسياى جنوبى و شرقى با وجود [داشتن] اقليتهاى زياد مسلمان، نسبت‏به كشورهاى خاورميانه با اكثريت مسلمان، فقيرتر بوده‏اند. (17)

با استفاده از سهم مسلمانان از درامد جهانى، يك شاخص تكميل‏كننده حاصل مى‏گردد. اگر مسلمانان در هر كشور ميانگين درامد سرانه را بطور متوسط بدست آورند، داده‏هاى بكار رفته در آزمون قبلى نشان خواهد داد كه سهم آنان از درامد جهانى 98/5 درصد است. همان طور كه در كادر شماره‏1 روشن شده است، اين رقم نسبت‏به سهم مسلمانان از جمعيت جهانى (كه 22/19 درصد است) به مراتب كمتر است. اين فرض كه مسلمانان و غير مسلمانان در هر كشور داراى متوسط درامد يكسانى هستند، بطور واضح غير واقع‏بينانه است. در اغلب كشورهايى كه مسلمانها به ميزان قابل توجهى ساكن هستند، آنها عموما از غير مسلمانها فقيرترند. لذا احتمالا آن تقابل گزارش شده، انحراف واقعى را كمتر [از ميزان اصلى] نشان مى‏دهد.

مى‏توان با جمع‏آورى داده‏هاى بيشتر و ملاحظه متغيرهاى ديگر و ساختن يك مقياس دقيقتر در توسعه به اصلاح و تصحيح اين آزمايشهاى آمارى پرداخت. اما بعيد به نظر مى‏رسد كه اين قبيل اصلاحات، آن انگاره عمومى را تغيير دهد. و در هر حال هدف ما در اينجا نقد غير قابل بحث تلقى كردن اين ساز و كار على است كه مسلمانها بطور نسبى [نسبت‏به غير مسلمانها] فقيرترند.

افراد كمى منكر اين واقعيتند كه سطح توسعه اقتصادى در جهان اسلام (چه براساس درامد سرانه سنجيده شود و چه توسط متغيرهايى همچون تجارت، بيسوادى، علوم، روشنفكرى و تكنولوژى محاسبه گردد)، به ميزان قابل توجهى نسبت‏به غرب پايينتر است. (18) اين تقابل توسط يك متفكر ترك بنام «ضيا پاشا» در قالب يك دو بيتى بيان شده است: (19)

/ 17