از ديدگاه امام علي(ع) تنها غذاي حلال است كه قلب را براي پذيرش‌معرفت صحيح آماده مي‌سازد. از اين رو، مي‌فرمايد: نوراني بودن قلب و دل‌به سبب خوردن خوراك حلال است.
10. فزوني سكوت بر كلام
سكوت، فرصت انديشه در معقولات و پالايش خاطرات قلبي را به انسان‌ارزاني مي‌دارد.انسان هنگام سخن، بيش‌تر به رساندن پيام به ديگران توجه‌دارد. كم‌تر مجال فكركردن مي‌يابد. بر اين اساس، امام علي(ع) مي‌فرمايد:سخنت را كاهش و سكوتت را افزايش ده تا فكرت فراوان و قلبت‌نوراني شود.
11. انگيزه
حركت به سوي علم و معرفت، مانند هر حركت ديگر، به انگيزه و محرّك‌نياز دارد؛ چنان كه امام علي(ع) مي‌فرمايد:كسي كه طالب رشد و تعالي باشد، دانا شود.اين انگيزه مي‌تواند جاذبه دانش و علاقه فطري به معارف يا آگاهي از آثارگرانبهاي معرفت و يا احساس مسؤوليت و ترس از عواقب دردناك فقدان‌معرفت و كيفرهاي آن باشد.البته اگر همه اين امور دست به دست هم دهند،مسلماً اين حركت سريع‌تر، عميق‌تر و پربارتر خواهد بود.
12. هوشمندي
برخورداري از زيركي، استعداد ذاتي و توجه كامل به زواياي دانش ومنابع آن از ديگر عوامل مؤثر در معرفت است؛ چنان كه امام علي(ع)مي‌فرمايد: كسي كه هوشمندانه به واقعيت‌ها بنگرد، حكمت را آشكارا مي‌بيندو آن كه حكمت را آشكارا ببيند، عبرت و پند را مي‌شناسد. دانش به دريافتن‌و فهميدن است، فهميدن به زيركي و زيركي به بينايي.برخي از پژوهشگران در شرح اين حديث شريف فرموده‌اند: دانش به‌وسيله خوب دريافتن و به عمق مطالب رسيدن حاصل مي‌شود نه شنيدن ازمعلم و يادگرفتن و حفظ كردن بدون تفكر و درك عمق مطلب. دريافت خوب‌به زيركي و استعداد خدادادي است و بدون آن نمي‌توان مطالب را خوب‌فهميد. زيركي بينايي و شعور خدادادي است و انسان به‌وسيله آن حق را ازباطل تميز مي‌دهد و اختيار مي‌كند.
13. تعلّم و تعليم
فراگيري دانش نزد دانشوراني كه از علوم يقيني نظري يا عملي بهره‌مندند،علاوه بر اين كه انسان را در اندك زماني به معرفت ناب مي‌رساند، روش‌استفاده صحيح از ابزارهاي معرفت را نيز مي‌آموزد. دانش‌آموزي كه شيوه‌استفاده درست از ابزارهاي معرفت را به دست آورده، مي‌تواند در ژرفاي‌علم و معرفت به تفكر و شهود پردازد و به عالي‌ترين درجات علم و معرفت‌نائل آيد. امام علي(ع) مي‌فرمايد: ياد بگير تا بداني.اهميت فراگيري دانش نزد دانشوران برجسته چنان است كه امام علي(ع)آن را از راه‌هاي اصلي نيل به معرفت قرار داده، مي‌فرمايد: با فراگرفتن علم،دانش به دست مي‌آيد.از سوي ديگر آموختن دانش به دانش پژوهان، در استحكام و پختگي‌دانش و باقي ماندن آن در حافظه دانشور نقشي موثر دارد و زمينه دستيابي به‌علم و معرفت تازه را نيز فراهم مي‌آورد. امام علي(ع) مي‌فرمايد:
لطفا منتظر باشید ...
