چكيده - علم و عالم نسخه متنی
لطفا منتظر باشید ...
چكيده
1. از ديدگاه امام علي(ع) اهميت معرفت‌شناسي به حدي است كه زيربناي‌هرگونه حركت علمي و عملي انسان به شمار مي‌آيد.2. در نگرش امام علي(ع) علم و معرفت، ظهور واقعيت و حقيقت براي‌روح آدمي است و باليقين ارتباطي ناگسستني دارد.3. از چشم انداز امام علي(ع) نه تنها شناخت جهان خارج از ذهن، امري‌ممكن است بلكه در بسياري از موارد، وظيفه‌اي قطعي تلقي مي‌شود.4. منبع معرفت، هر چيزي است كه بطور مستقل يا غيرمستقل خاستگاه‌معرفت است و با ابزراهاي شناختي متناسب مي‌توان از آن معرفت بدست‌آورد. اين منابع در كلام امام علي(ع) عبارتند از: الله تعالي، كتاب الاهي،انبياي الاهي، اوصياي الاهي، عارفان و دانشوران، طبيعت (كتاب تكويني) وتاريخ.5. انسان براي بدست آوردن معرفت از وسائل متناسب كه ابزار شناخت‌ناميده مي‌شود بهره مي‌برد. اين ابزارها در كلام امام علي(ع) چنين است:حس، عقل، تجربه، دل و وحي.6. ملاك معرفت صحيح مطابقت معرفت با واقعيت معين و ثابت شي‌ءمورد شناخت است.7. معيار احراز معرفت صحيح نظري دو امر است: يكي علم معصوم‌دروني كه همان امور بديهي اولي و رهاورد عقل فطري است و ديگري علم‌معصوم بروني كه همان معارِف قرآني و روايي و رهاورد و الهام الاهي است.8. بطور كلي درجات معرفت عبارتند از: معرفت تقليدي، معرفت برهاني‌و معرفت شهودي و هر كدام از اين درجات شامل مراتب خاصي مي‌شود.9. همان‌گونه كه معرفت نيازمند منابع و ابزار (اسباب) است نيازمند وجودشرايط و زمينه‌هايي است كه انسان را در مسير معرفت صحيح ياري مي‌رساند.اين شرايط از چشم انداز امام علي(ع) چنين است ايمان، تقوا، صبر وشكر، اخلاص، زهد، ياد خداوند، توبه، دعا، خوراك حلال، فزوني سكوت‌بر كلام، انگيزه، هوشمندي، تعلم و تعليم، مذاكره و مشورت علمي.10. گاه، موانعي در مسير شناخت بروز مي‌كنند كه انسان را از معرفت‌صحيح باز مي‌دارند.اين موانع از ديدگاه امام علي(ع) عبارتند از: هواپرستي،خود دوستي‌ِ افراطي، غفلت و بي‌خبري، نفاق، جدال، آرزوي دور و دراز،بدبيني، عجله، تقليد كوركورانه، راحت‌طلبي، گناه، پرخوري، شوخي ناپسندو زياد، علم بدون عمل.11. در نگرش امام علي(ع) عالمان شايسته و ناشايسته اساسي‌ترين نقش رادر سعادت و شقاوت مردم ايفا مي‌كنند. اين امر نمايانگر جايگاه بسيار والا وخطير عالم است.12. امام علي(ع) سيماي عالم حقيقي را با اين ويژگي‌ها بيان مي‌فرمايند:يقين استوار، خوف و غم، اُسوه اخلاق، اخلاص و هماهنگي با علم وعمل، دعا و يادخداوند، تخصّصي علمي، ظرفيت علمي بي پايان،قدرشناسي خود و هدايت كننده جامعه.13. سيماي عالم نما در كلام امام علي(ع) با اين ويژگي‌ها نمايانده شده‌است: جهل و انحراف فكري، گزافه‌گويي، تكبّر، تضاد علم و عمل، دنياطلبي،حسادت‌نفاق و دو رويي، ترويج بي‌تفاوتي، ياوري ستمگران.14. وظايف عالم و دانشور از ديدگاه امام علي(ع) عبارتند از: اخلاص،عمل به علم، تعلّم و تعليم، گزينش دانش پژوه، پرهيز از غرور و تكبّر پرهيز ازاظهارنظر غيرآگاهانه، بردباري، سكوت حكيمانه و حكومت.15. حقوق دانشوران و وظايف مردم نسبت به آنان در كلام امام علي(ع)چنين است:بزرگداشت وي، پذيرش حكم او، نصيحت‌پذيري، خدمت،همنشيني و معاشرت، سؤال نيكو و در حد كفايت و تواضع.
