جغرافياى انسانى مدينه منوّره - اسرار حج در کتاب خداوند نسخه متنی

اسرار و معارف حج
از نگاهى ديگر

جغرافياى انسانى مدينه منوّره

دريادار ايوب صبر پاشا/ على اكبر مهدى پور


اشاره:

مدينه»⁽¹⁹⁰⁾ گزارش بسيار جامع و مستندى از آداب و سنن مجاوران حرم نبوى به رشته تحرير در آورده، كه چهارمين بخش آن از نظر خوانندگان گرامى مى گذرد:

متبرّك شدن نوزادان به حرم مطهّر
چرا شايسته تجليل، تمجيد و تكريم نباشند مردمانى كه در بدو تولّدشان قنداقه آنان به حرم مطهّر پيامبر(صلى الله عليه وآله) برده شده، زير پرده و پوشش مقدّس مرقد مطهّر متبرّك گشته، مشمول عنايات و الطاف بيكران حضرت ختمى مرتبت قرار مى گيرند.

هر كودكى كه در شهر مدينه منوره گام در عرصه زندگى مى گذارد، در چهلمين روز تولّدش او را شستشو داده، لباس نو برتنش مى پوشانند و با عطر و گلاب معطرش مى كنند و در حدّ توانِ خانواده، به زيورآلاتش مى آرايند. خويش و تبارش گردآمده، همگى جامه هاى فاخر مى پوشند و نوزاد را با شكوه زايدالوصفى همراهى نموده، بعد از نماز مغرب به حرم مطهّر نبىّ مكرم(صلى الله عليه وآله)مى رسانند، آنگاه به يكى از خواجگانى كه در نوبت خدمت و كشيك حرم مطهر است، تحويل مى دهند و او كودك را به يكى از خادمان حجره شريف، كه «نقيب حرم» يا «مستسلم حرم» ناميده مى شوند، تسليم مى كند و او نيز با ادبى خاص، در حالى كه زبانش به صلوات و سلام بر خاتم رسولان مترنّم است، با جمله: «دستور يا رسول الله» اذن دخول طلبيده، نوزاد را در زير پوشش زر بفت مرقد مطهّر قرار مى دهد و چهره اش را با پوشش قبر شريف مى پوشاند.

آنگاه، ديگر خادمان و خواجگان، حدود پنج دقيقه به تقديم درود و تحيّات و عرض سلام و صلوات بر اشرف كاينات مى پردازند، سپس همان نقيب، يا مستسلم، با جمله: «دستور يا رسول الله» استيذان نموده، كودك را از زير پوشش قبر مطهّر بيرون مى آورد و به دست مادرش مى سپارد.

نقش حرم

جالب است كه وقتى كودكان نوزاد در حريم حرم قرار مى گيرند، در تمام مدتى كه زير پرده و پوشش قبر مطهر هستند، در نهايت سكوت و آرامش به سر مى برند و هرگز ديده نشده است كه كودكى در آن مدت گريه و ناآرامى كند، اگرچه از ناآرامترين كودكان باشد.

هنگامى كه كودكان را از زير پرده قبر مطهّر بيرون مى آورند، چهره هاى آنها از نورانيتى خاص برخوردار است و همانند كودكى كه غذايى در دهان داشته باشد، دهانشان را حركت مى دهند.

سكوت محض كودكان، درخشش خاص چهره آنان و حركت دهانشان در آن زمان، حيرت انگيز و اسرارآميز است!

اين حالت شگفت انگيز كه بدون استثنا براى همه كودكان پيش مى آيد، از كرامات، بلكه از معجزات حضرت ختمى مرتبت به شمار مى آيد و اهالى مدينه بر اين باورند كه در آن لحظه، شيره خرما از سوى پيامبر(صلى الله عليه وآله) به كام اين كودكان نهاده مى شود.

يكى از علل برترى اهالى مدينه بر ساكنان ديگر بلاد مجاور، همين فيض شرفيابى و تبرّك جويى آنان از فيض هاى بيكران آن منبع فيض، در روزهاى آغازين زندگى است.

از حرم تا حرم

زندگى اهالى مدينه در حريم حرمِ نبوى آغاز مى شود و در حريم حرم محمدى(صلى الله عليه وآله)پايان مى يابد. در نخستين روزهاى زندگى، زير پوشش حضرت رسالت پناه قرارمى گيرند، يك عمر در كنف حمايت پيامبر رحمت زندگى مى كنند، سرانجام در واپسين لحظات زندگى نيز، از حريم حرم و آستان ملك پاسبان آن شفيع انس و جان، به سوى جان جانان پر مى كشند.

چنين سعادت بزرگى براى احدى جز مجاوران كوى دوست ميسّر نيست.

اهالى مدينه حق دارند كه در غم هجران عزيزان در گذشته خود نوحه سرايى نكنند، زيرا از آنها شميم رحمت و مغفرت حضرت احديت، در پرتو شفاعت حضرت ختمى مرتبت استشمام مى كنند.

اهالى مدينه به بيماران صعب العلاج خود به جاى دارو و درمان، آب خوشگوار مدينه را مى دهند، اگر خوب نشدند، آنها را به كنار مرقد مطهر نبىّ مكرم برده، براى شفايشان، به ذيل عنايت پيامبرخدا توسّل مى جويند. اگر بهبودى حاصل نشود، به فرارسيدن اجل و نزديك شدن ارتحال او پى مى برند. براى كفن و دفن و تجهيز او به عالم آخرت تدارك مى بينند.

مراسم تجهيز و تدفين

پس از در گذشت يكى از ساكنان هجرت سراى پيامبرگرامى(صلى الله عليه وآله) ، مطابق شرع انور او را غسل داده، كفن كرده، براى جلب عنايت آن حضرت، او را از «باب الرّحمه» وارد روضه مطهّر مى كنند و درپيش روى مبارك، طورى بر زمين مى گذارند كه سرِ متوفّى به طرف ضريح مقدس نبوى قرار گيرد، آنگاه درحال ايستاده براى او شفاعت مى طلبند و براى جلب نظر شفيع المذنبين، حضرت ختم المرسلين، مدتى به صلوات و سلام مى پردازند.

يكى از علل برترى اهالى مدينه بر ساكنان ديگر بلاد مجاور، فيض شرفيابى و تبرّك جويى آنان از فيض هاى بيكران آن منبع فيض، در روزهاى آغازين زندگى است.

همواره مراسم تشييع، در يكىاز مواقع نماز برگزار مى شود، ولذا در يكى از اوقات پنجگانه، جنازه راتا مسجد تشييع مى كنند و وقتِ هركداماز نمازها باشد، آن را با جماعت ادامى كنند و بر پيكر عزيز خود نماز ميت گزارده، جنازه را از «باب جبرئيل» خارج مى كنند، در حالى كه همه تشييع كننده ها، كلمه طيّبه «لا إِلهَ اِلاَّ الله» بر زبان دارند، او را براى دفن به سوى قبرستان بقيع مى برند.

اگر تعدادى جنازه براى نماز گِرد آمده باشد، براى همه آنها يك نماز خوانده مى شود.

مراسم تعزيت

پس از دفن ميت، خويشاونداناو در كنار درِ بقيع مى ايستندو حاضران با آنها مصافحه نموده،مراتب تسليت و تعزيت خود را تقديممى كنند.

اين سنت حسنه يادگارِ امامحسين(عليه السلام)است. روز ارتحال امام حسن مجتبى(عليه السلام)هنگامى كه مراسم خاك سپارى سبط اكبر در بقيع بهپايان رسيد، برادر والاگهرشامام حسين(عليه السلام) در كنار درِ بقيع ايستاد و مراتب تسليت و تعزيت مردم را پذيرا شد.