لطفا منتظر باشید ...
گروه مذكور دست به حركات خشونت بار و عاطفى بزنند. مذهب
يكى از معدود عناصر پايدار در ميان اين قشر از مردم است و شناخت
محدود ايشان از اسلام و حس احترام آنان نسبت به سلسله مراتب
شيعى، از جمله اندك چيزهايى است كه آنها مى توانند در جامعه اى
كه احساس مى كنند از آن طرد شده و از سى آن مورد تهديد قرار
گرفته اند، براى خود نگاه دارند.
تصميم رهبران مذهبى مبتنى بر بستن بازار و تعطيل نمودن شهر بياد
كشته هاى قم مى تواند اعتراض مستقيمى عليه حاكميت دولت به
شمار رود: اما از جهت ديگر، اين امر را مى توان بجاى آوردن يك
تكليف دينى از سوى مردمى دانست كه عميقاہ معتقدند كشته هاى قم
در راه ايمان خود به شهادت رسيده اند. نفوذ واقعى روحانيت بر
بخشى از مردم " در اين حادثه " آشكارا به نمايش گذاشته شده و فرياد
"مرگ بر شاه" و تقاضاى بازگشت خمينى " رهبر مذهبى شيعى كه
اكنون در تبعيد به سر مى برد " به ايران، حاكى از نارضايتى سياسى و
نيز بيانگر ايمان مذهبى است. اينكه آيا انگيزه ئ اصلى متشكل كنندگان
توده ئ مردم صرفاہ سياسى يا صرفاہ مذهبى، و يا تركيبى از اين دو بوده
است كه در كنار آن ديگر محركين و آشوب طلبان سياسى نيز براى
ارعاب رژيم مداخله نموده اند، مسئله اى است كه شايد هرگز كاملاہ
روشن نشود. آنچه روشن است اينست كه توده ئ مردم عوام " در سراسر
ايران " و به طور كلى تمام اقشار ناراضى مردم كه آشوب طلبان از ميان
آنان برخاسته اند، دگرباره به سلاحى پر قدرت براى استفاده عليه
رژيم تبديل شده اند. كسانى كه طرح آشوب را ريخته اند، چه
روحانيونى كه هدف آنها اثبات ايمان و از خود گذشتگى شان نسبت
به نوعى از اسلام باشد كه به اعتقاد آنان از سوى رژيم مورد تهديد
واقع شده و چه آنان، در حقيقت، "آشوب طلبان ماركسيست" باشند،
در هر صورت دعوى مبارزه ئ جدى ايشان
عليه رژيم، كه در قالب تهاجم به موسسات متعدد مسبوق الذكر ابراز
گرديد، عواقب بسيار گسترده اى خواهد داشت.
در كوتاه مدت، تا زمانى كه موئسسات آسيب ديده دوباره بحال عادى
خود بازگردند، حيات اقتصادى و اجتماعى شهر مختل خواهد بود و
احتمالاہ تحولات جدى در سطح مقامات حكومتى محلى به خاطر
قصورشان در پيش بينى و پيشگيرى از آشوب، صورت خواهد
گرفت. بدون ترديد بسيارى از مقامات شهر و استان كه سهل انگار و تا
حدودى انعطاف پذير و ملايم بوده اند تعويض شده و گروه
سخت گيرتر و سركوب كننده ترى جايگزين آنان خواهند گرديد.
مى توان پيش بينى نمود كه رژيم از طريق حذف برنامه هاى اجتماعى
و طرحهاى توسعه ئ منطقه نيز عكس العمل نشان خواهد داد. مسئله ئ
بسيار مهم تر در دراز مدت آن است كه آشوب تبريز نشان داد چگونه
حاكميت بالفعل رژيم بر استانهاى كشور مى توان به طور جدى از سوى
نيروهاى مذهبى و اجتماعى كه مدتها توسط تهران ناديده نگاشته
شده اند، در معرض تهديد قرار گيرد: نيروهايى كه اكنون بسيار
قدرتمندتر از آن هستند كه بتوان آنان را ناديده پنداشت و يا به آسانى با
خود همراه نمود.
مترينكو
8 شماره سند
كلايد د. تيلور از:
مشاور سياسى جان استمپل به:
5 مارس 14 1978 اسفند 6531 تاريخ:
ناآراميهاى قم و تبريز
سند شماره 8طبقه بندى: خيلى محرمانه
تاريخ: 5 مارس 14 1978 اسفند 6531
از: كلايد د. تيلور
به: مشاور سياسى جان استمپل
موضوع: ناآراميهاى قم و تبريز
آقاى بختيار امروز صبح گفت كه پسر عمويش كه پزشك است در
طول تعطيلات آخر هفته با وى ديدار كرده و رويدادهاى قم را به وى
گزارش نموده است. پسرعمويش گرداننده امور يك كلينيك در قم
است و در آغاز اظهار داشت كه تعداد كشته شدگان ناآراميها قم
حدود 400 نفر مى باشد. وى گفت كه سخنگويان دولت پس از
شورشهاى تبريز براى يك آيت الله در قم پيامى آورده بودند مبنى بر
اينكه اعليحضرت مدت 5 روز است كه به خواب نرفته است. وى در
پاسخ، آيت الله قم گفته بود "به او بگوئيد كه ما 50 سال است كه
نخوابيده ايم ." بنا به گفته اين پزشك يكى از علل ناآراميهاى قم اين
است كه آيت الله ايرانى كه در عراق در تبعيد به سر مى برد به پايان
شانزده سال تبعيد خود رسيده و در مورد بازگشت وى سوئالاتى
مطرح شده كه ريشه تمام اين اغتشاشات مى باشد.
يكى از جالب توجه ترين اظهارات آقاى بختيار اين بود كه بگفته وى
راديوى صبح كشور اعلام كرده بود كه راه قم به علت مراسم جارى در
اين شهر بسته شده است. وى از من سوئال كرد كه آيا قرار است بازار و
مغازه هاى ديگر شهرهاى ايران نيز تعطيل شوند يا نه كه پاسخ من
منفى بود.
تيلور
9 شماره سند
19 آوريل 30 1978 فروردين 7531 تاريخ:
تمايل سرلشگر پاكروان مبنى بر افزايش نقش مشورتى آمريكا براى شاه
سند شماره 9طبقه بندى: خيلى محرمانه
يادداشت: منزل سرلشگر حسن پاكروان، نياوران، تهران.
تاريخ: 19 آوريل 30 1978 فروردين 7531
شركت كنندگان: سرلشگر حسن پاكروان
دبير اول سفارت آمريكا، كلايد دى. تيلور
موضوع: تمايل سرلشگر پاكروان مبنى بر افزايش نقش مشورتى آمريكا براى شاه
مقدمه: ضيافت شام مورد نظر فرصتى بود براى اختلاط دوستان
سرلشگر " سرلشگر بازنشسته، معاون اسبق نخست وزير و رئيس
ساواك، و غيره " و خانم پاكروان و دوستان پسرش دكتر كريم پاكروان
" استاد اقتصاد در دانشگاه آزاد ايران و مشاور سازمان برنامه و بودجه
در امر انرژى " و همسرش. در تمام طول شب سرلشگر دائماہ نزد من
مى آمد و دنباله صحبتهاى گزارش شده را ادامه مى داد كه حدود يك
ساعت به طول انجاميد.
سرلشگر پاكروان در مقدمه صحبتهايش گفت كه ديگر به شاه
دسترسى ندارد اما بعضى از دوستان جوانترش با وى در تماس
مى باشند. اما در نتيجه سالها تماس مستقيم معتقد است كه "شاه را
همچون كتابى مى شناسد" و هنوز هم قادر است به دقت در زمينه طرز
فكر شاه
در رابطه با رويدادها و آينده تعمق نموده و به قضاوت بنشيند. او
گفت كه افكارش را به عنوان يك وطن پرست نگران با من در ميان
مى گذارد.
سرلشگر در ابتدا از من خواست كه نظر خود را در مورد وضع
اقتصادى جارى و آتى ايران بيان نمايم. سپس پرسيد كه نظر آمريكا در
مورد ايران چيست. پاسخ من منطبق با مطالبى بود كه سفير سوليوان
در ديدار با ميهمانان خود بيان مى داشته يعنى ارزش منافع آمريكا در
ايران به عنوان كشور مولد گاز و نفت و نيز كشورى كه داراى ارزشهاى
ژئوپلتيك غيرقابل قيايس و سنجش است.
سرلشگر گفت كه شاه اخيراہ در مورد اوضاع سياسى و اقتصادى ايران
شديداہ اظهار نگرانى كرده است " منظور وى تنها عدم توازن
اقتصادى، فعاليت بيش از حد اقتصادى و نوميديهاى ناشى از عدم
موفقيت برنامه پنجم ايران كه قبلاہ در مورد آن تبادل نظر كرده بوديم،
نبود، بلكه شامل افزايش مخالفتهاى سياسى، اجتماعى و مذهبى در
ايران نيز مى شد " . وى گفت از منزوى شدن بيش از حد شاه نگران
است و معتقد است كه تنها شمار كمى از افراد هستند كه به خاطر بالا
بردن رفاه ايران اطلاعات صادقانه اى را در اختيار وى قرار مى دهند.
شخص او معتقد نيست كه ايران مى تواند به اهداف تعيين شده دست
يابد. بنابراين اگر قرار است يك اقتصاد سالم در دارز مدت پياده شود
كه نتايج نادرست سياسى اجتماعى به دنبال نداشته باشد بايد از
شدت وحدت اين اهداف كاسته شود.
سوئال كردم كه آيا واقعيت ندارد كه شاه براى مطلع بودن از امور جارى
در جهان تجارى دائماہ با گروهى از تجار و بازرگانان در تماس است.
سرلشگر در پاسخ گفت متاسفانه اين تجار كه قبلاہ نيز با شاه در تماس
بوده اند يا از جريان امر خبر ندارند و يا در برخورد با وى صادق
نيستند. وى در مقام اعتراف گفت احتمالاہ شاه آنچنان مجذوب
اهداف خود شده كه بيش از گذشته نسبت به كسانى كه اخبار بدى را
