لطفا منتظر باشید ...
عربستان سعودى، نيروهاى عامل دگرگونى
سند شماره 52تاريخ: 21 مه 31 1979 ارديبهشت 8531
از: سفارت آمريكا جده
به: وزارت امور خارجه واشنگتن دى سى
طبقه بندى: خيلى محرمانه
موضوع: عربستان سعودى، نيروهاى عامل دگرگونى
خلاصه: تدابير اخير حكومت براى تحميل عرف اسلامى در عربستان سعودى مسائل
اساسى اجتماعى را در اين سلطنت نشين مخاطب قرار نداده است.اقداماتى كه عليه تجليات
آشكار غربى كردن به عمل مى آيد ممكن است براى ايستادگى در مقابل نيروهاى مقتدر، عامل
دگرگونى هاى اجتماعى كافى نباشد.اين نيروها شامل پديده هايى نظير تحصيلات خارجى
عده زيادى از اتباع عربستان سعودى و وارد عمل كردن احتمالى خدمت نظام وظيفه و فساد
در سطوح عالى جامعه و لزوم مداوم حضور بيگانگان براى بهره بردارى و حفظ يك اقتصاد
روبه رشد پيچيده مى باشد.هر چند حكومت عربستان سعودى ممكن است به اتخاذ تدابير سطحى از قبيل منع
ورود كودكان مسلمان به مدارس بين المللى و منع شناى مختلط در استخرهاى شناى هتل
جده ادامه دهد، ولى حكومت عربستان سعودى ممكن است نتواند در مقابل جريان
عميق ترى كه تغييرات اجتماعى را به اين سلطنت نشين مى آورند مقاومت كند يا آن را تحت
كنترل داشته
باشد.مقدمه: در تلگرام مرجع ما استدلال كرديم كه عبارت "احياى اسلامى" در مورد
عربستان صدق نمى كند زيرا اسلام در اين كشور احتياج به احيا ندارد.اين پيام استدلال فوق را
براى بررسى بعضى از نيروهاى اساسى در جامعه عربستان سعودى كه آورنده تغييرات
اجتماعى به اين سلطنت نشين هستند، توسعه مى دهد.اقدامات اخير حكومت در تحميل
رعايت آداب و رسوم اسلامى سعودى به نظر ما تنها سطحى ترين تجليات تغييرات اجتماعى را
مخاطب قرار داده، بدون آنكه پايه اى ترين مسائل و مشكلات را كه در نتيجه رشد سريع
اقتصاد اين سلطنت نشين به وجود آمده، مخاطب قرار دهد.تدابير اخير كه هدف آنها سنتهاى اسلامى عربستان سعودى است بيشتر، كوششهاى
بى نتيجه اى براى متوقف كردن يك جريان نيرومندتر و عميق تر در جهت مخالف بشمار
مى رود.حكومت عربستان سعودى سياست منسجمى براى سرو كار داشتن با تهديدهاى
قابل تصور عليه جامعه سنتى ندارد و درباره ئ اولويتهاى اجتماعى خود دستخوش تشتت آرا
باقى مانده است.حكومت به اين تهديدها از طريق يكسرى تدابير غير مذهبى كه با نيروهاى
عامل تغيير سر و كار ندارند ولى اميد مى رود مذهبيون محافظه كار را آرام خواهد كرد، پاسخ
داده است.عليرغم كوششهاى حكومت براى تحميل يكنوع صحت اعمال دينى اسلامى برحسب
اعتقادات فرقه وهابى بر روى مردم اين سلطنت نشين نيروهاى اساسى براى تغييرات
اجتماعى در كارند و حكومت نتوانسته است در مقابل اين نيروها ايستادگى كند.تحصيلات در خارجه:
هر چند اثرات بلافاصله اجتماعى تحصيلات در خارج قابل بحث است معذلك كمتر
شكى باقى است كه قرار گرفتن در معرض الگوهاى تفكر و رفتار غربى براى يك مدت طولانى
از سوى تعداد زيادى از
سعودى هاى جوان، روشهاى آنها را نسبت به جامعه ئ خود تحت تاثير قرار خواهد داد.براى
ديدن مجال پيشرفت و اصلاح در اين سلطنت نشين حتماہ لازم نيست كه انسان راديكال باشد.هر چند حكومت اقداماتى به عمل آورده است تا تحصيلات در خارجه را براى دانشجويان فارغ
التحصيل و آموزش ديده رشته هاى تخصصى محدود كند و دانشجويان و آنهايى كه هنوز فارغ
التحصيل نشده اند را در دانشگاههاى داخل نگهدارند.اما هيچگونه نشانه اى در كاهش كلى
تعداد سعودى هايى كه در خارج تحصيل مى كنند وجود ندارد.هر چند تشويق دانشجويان به
بردن خانواده هاى خود به خارجه ممكن است به جوانان كمك كندكه اين دانشجويان در
معرض وسوسه هاى بزرگتر خيابان چهل و دوم قرار نگيرند، ولى اين دانشجويان همچنان در
معرض نفوذ طرق كمتر چشمگير غربى قرار خواهند گرفت.در حال حاضر حدود ده هزار دانشجوى عربستان سعودى تحت سرپرستى وزارت
آموزش عالى در ايالات متحده بسر مى برند.علاوه بر اين تعدادى بين سه هزار تا پنج هزار
دانشجوى ديگر تحت سرپرستى سازمانهائى نظير شركت هواپيمايى عربستان سعودى،
وزارت دفاع و وزارت كشور وجود ارند.هر چند اين تعداد در ارتباط با جمعيت عربستان
سعودى نيست، ولى اين گروه پس از تكميل تحصيلات احتمالاہ سمتهاى حائز نفوذى در
جامعه خواهند داشت.بهمان ترتيبى كه اين گروه از لحاظ تعداد و نفوذ رشته مى كنند، ممكن
است بصورت نيرويى براى تغيير درآيند و اگر تغيير اجتماعى و سياسى نباشد، حداقل در
زمينه هاى بهره بردارى و مديريت خواهد بود.نظام وظيفه
هر چند در وارد كردن خدمت نظام وظيفه به عربستان سعودى هيچ چيز دقيقاہ
غيراسلامى وجود ندارد، معذلك مقامات نظامى ناگزير بودند كه در مقابل اتهامات ابداع
الهياتى كه بدعتى در اسلام راست
آئين بشمار مى رود از خود دفاع كنند." رجوع به تلگرام الف 77 جده به تاريخ 78 " نظام
وظيفه هنگامى كه از جوانان عربستان سعودى انتظار مى رود كه براى نخستين بار در ازاع
سخاوت حكومت، خدمتى براى آن انجام دهند ممكن است به معنى يك تغيير اجتماعى
بمقياسى قابل ملاحظه باشد.هر چند بيشتر سعودى ها از نظام وظيفه به عنوان طريقه اى از
تلقين حس انضباط و وظيفه شناسى و هدف داشتن در ميان جوانان استقبال مى كنند، ولى اين
احساسات را ممكن است خود جوانان نداشته باشند.هر چند جزئيات نقشه قانون نظام
وظيفه منتشر نشده است ولى اگر نظام وظيفه به عنوان اينكه يك گروه اجتماعى را به زيان گروه
ديگر مورد توجه قرار مى دهد باشد مشكلاتى ايجاد خواهد كرد.فساد:
تجليات اخير نگرانى نسبت به اخلاقيات عمومى و احكام شديدتر از جمله شلاق زدن
براى تخلفات اخلاقى با مشكلات اجتماعى فسار سر و كار نداشته است.هر چند خبرهاى
مربوط به سوع رفتار شاهزاده ها و مقامات بلند پايه در مطبوعات محل به چاپ نمى رسد، در
دسترس بودن فراوان اخبار از منابع خارجى بر همه كوششهاى مربوط به سانسور غلبه كرده
است.شكافهائى در مطبوعات بيگانه كنجكاوى را تحريك مى كند و نسخه هاى دست
نخورده اى از چنين روزنامه هائى به طور قاچاق از خارج به كشور رسيده و با نهايت اشتياق مورد
مطالعه قرر مى گيرد.در يك مطالعه ئ قبلى " جده الف 4 " خاطرنشان ساختيم به طور كلى چنين
تصور نيم شود كه خاندان سلطنتى سعودى منابع كشور را به منظور منافع شخصى و به زيان
شهروندان عادى مى چاپند، معذلك فساد هنوز هم مسئله اى است كه داراى عواقب جدى
سياسى و اجتماعى است.هرچند حكومت تدابير ضد فسادى اعلام داشته است بايد ديد كه
اين تدابير تا چه اندازه اى موثرتر خواهد بود.اگر درك فساد مقامات رسمى و بى مبالاتى آنها در ميان قشرهاى
