فصل دوم :
حقوق حكومت بر مردم
چنان كه گذشت، رابطه حقوقي مردم و حكومت دو سويه است. فصل دومبه تبيين حقوق
حكومت بر مردم اختصاص دارد؛ ولي پيش از پرداختن بدينمهم نگاهي گذرا به نقش
پذيرش مردم در حكومت ديني سودمند مينمايد.
1. مشروعيت الاهي حكومت ديني
يكي از مباحث مهم فلسفه سياسي، مشروعيت حكومت است.حكومتهاي غير ديني نوعاً ازنظريه مشروعيت مردمي جانب داري ميكنند؛اما در انديشه سياسي اسلام، مشروعيت
حكومت و حاكم بر دو پايه الاهي ومردمي استوار است. در توضيح اين نظريه ـ كه برخي
از صاحب نظران آن رامردم سالاري ديني ميخوانند ـ بايد يادآور شد، خداوند متعال بعضي
ازپيامبران و در رأس آنها پيامبر اسلام(ص) را به مقام حاكميت و حكومتمنصوب كرده
است. در اعتقاد تشيع، امامان دوازده گانه نيز، از طريق انتصابپيامبر، به اين مقام
رسيدهاند؛ به ديگر سخن، حق حكومت و حاكميت ـ كه دراصل از آن خداوند است ـ توسط
وحي به پيامبر(ص) و امامان(ع) تفويضشده است.حضرت خود، در موارد متعدد، به اين انتصاب و حق ديني و شرعي وغضب مقام خود توسط
خلفاي پيشين اشاره كرده، آن را «ارث به يغما رفته»خوانده است. پس مصدر مشروعيت و