دفع عجب، سرّ فرمان به استغفار - تفسیر آیات حج، سوره بقره، آیه 198 تا 199 نسخه متنی

دفع عجب، سرّ فرمان به استغفار

(وَاسْتَغْفِرُوا اللّهَ إِنَّ اللّهَ غَفُورٌ رَحِيمٌ)؛ در نوع اين عبادتها، بعد از انجام مراسم عبادي سخن از استغفار است. خود اين وقوف در عرفات، وقوف در مشعر، بازگشت از عرفات به مشعر همه و همه اينها جزء اعمال عبادي است و با ذكر حق همراه است اما مي‌فرمايد: (وَاسْتَغْفِرُوا اللّهَ إِنَّ اللّهَ غَفُورٌ رَحِيمٌ) كه غفور مبالغه غافر هست، معنايي را در‌بر دارد كه كلمه غافر آن معنا را در‌بر ندارد. فرمود: مبادا در اين عبادتها عجبي در شما پيدا بشود، همواره استغفار كنيد از خداي سبحان طلب مغفرت كنيد.

ـ ظهور خداوند با وصف غفور و رحيم در پي استغفار عبد

چون خدا هم غفور است [و] هم رحيم. شما استغفار كنيد او گذشته از مغفرت، رحمت هم مي‌فرستد. اصولاً (مَن جَاءَ بِالحَسَنَةِ فَلَهُ عَشْرُ أَمْثَالِهَا)17 در همه اين كارهاي الهي هست. يك وقت آدم هم استغفار مي‌كند هم استرحام مي‌كند؛ يك وقت فقط استغفار مي‌كند اما خداي سبحان با غفور و رحيم ظهور مي‌كند اگر به ما بفرمايد «واستغفروا الله واسترحموا» آن گاه تعليل (إِنَّ اللّهَ غَفُورٌ رَحِيمٌ) مناسب است ولي اگر بفرمايد (وَاسْتَغْفِرُوا اللّهَ إِنَّ اللّهَ غَفُورٌ رَحِيمٌ) معلوم مي‌شود از باب (مَن جَاءَ بِالحَسَنَةِ فَلَهُ عَشْرُ أَمْثَالِهَا) است. شما استغفار كرديد او گذشته از مغفرت رحمت هم كرده است. يك كسي كه استغفار مي‌كند؛ يعني لكه‌گيري را طلب مي‌كند؛ نه رنگ‌آميزي را.