پژوهشی در فرهنگ حیا نسخه متنی

انجام دهد . امّا اگر گذشته از بازدارندگى ، وا دارنده نيز باشد ، در آن صورت ، مى‏توان براى انجام‏دادن كارهاى شايسته‏اى كه احتمال ترك آنها مى‏رود نيز از حيا استفاده نمود . بنا بر اين ، سؤال اين است كه مثلاً اگر كسى در انجام دادن واجبات خود كوتاهى مى‏كند ( نماز نمى‏خواند ، روزه نمى‏گيرد و ... ) آيا مى‏توان براى وا داشتن او به انجام دادن واجبات ، از حيا استفاده كرد ؟ آيا حيا ، قلمرو طاعت را نيز شامل مى‏شود و يا فقط مخصوص قلمرو معصيت است ؟

اگر روايات معصومان عليهم‏السلام را با اين پرسش مورد مطالعه قرار دهيم ، مى‏بينيم كه حيا ، هم به عنوان عامل بازدارنده معرّفى شده و هم به عنوان عامل وا دارنده . امام زين العابدين عليه‏السلام ، حيا را مايه بازدارى از شهوات دانسته و از خداوند مى‏خواهد به او حيا دهد تا او را از شهوات ، بازدارد . ¹

امام على عليه‏السلام نيز در جايى مى‏فرمايد :

الحَياءُ يَصُدُّ عَن فِعلِ القَبيحِ .

حيا از كار بد ، باز مى‏دارد . ²

و در جاى ديگر مى‏فرمايد :

الحَياءُ سَبَبٌ إلى كُلِّ جَميلٍ .

حيا ، سبب همه زيبايى‏هاست . ³

همچنين امام صادق عليه‏السلام در بيان فوايد حيا ، خطاب به مفضّل مى‏فرمايد :

لَولاهُ لَم يُقرَ ضَيفٌ ولَم يوفَ بِالعِداتِ ولَم تُقضَ الحَوائِجُ .

اگر حيا نباشد ، هيچ ميهمانى احترام نمى‏شود و به هيچ وعده‏اى وفا نمى‏شود و هيچ حاجتى برآورده نمى‏شود .

همان گونه كه مى‏بينيد ، امورى مثل اكرام ميهمان و وفاى به عهد و برآوردن

1 -  بحار الأنوار ، ج 94 ، ص 157 « ... و اصحب رغباتنا بحياء يقطعها عن الشهوات ؛ ميل ما را همراه با حيائى قرار ده كه آن را از شهوات جدا كند» .

2 -  غررالحكم ودررالكلم ، ح 1393 .

3 -  تحف العقول ، ص 84 ؛ بحار الأنوار ، ج 77 ، ص 211 .