پژوهشی در فرهنگ حیا نسخه متنی

مفاهيم اصلى بى‏حيايى ، روشن‏تر مى‏گردد .

مفاهيم اصلى بى‏حيايى

اين بحث را نيز با الگوى چهار عنصرىِ مفاهيم ، بررسى مى‏كنيم :

1 . شخص بى‏حيا

در بحث حيا ، ويژگى فرد ، «كرامت نفس» بود و در بحث كم‏رويى ، «ضعف نفس» و در اين بحث ، ويژگى فرد بى‏حيا ، « لئامت (پستى) » است . بى‏حيايى و پرده‏درى ، جز از افراد پَست برنمى‏آيد . فرد پَست ، هيچ حرمتى را نگه نمى‏دارد و حضور هيچ ناظرى را محترم نمى‏شمرد . كسى كه از حرمت و كرامت نفس برخوردار باشد ، حرمت ديگران را پاس مى‏دارد ¹ و كسى كه داراى نفسى خوار و پست باشد ، هيچ حريمى را پاس نمى‏دارد و هيچ حرمتى را نگه نمى‏دارد . به همين جهت ، امام على عليه‏السلاممى‏فرمايد :

اللَّئيمُ لايَستَحيي . ²

فرومايه ، شرم ندارد .

بنا بر اين ، فرومايگى شخص ، يكى از عناصر اصلى بى‏حيايى است . بدون اين عنصر ، بى‏حيايى شكل نمى‏گيرد . ممكن نيست فرد كريم ، بى‏حيا باشد و سرّ آن نيز در اين است كه حيا كردن و حرمت نگه داشتن ، براى حفظ آبرو و حرمت خودِ فرد است . در حقيقت ، كسى كه حرمت نگه مى‏دارد ، اعتبار و آبروى خود را از لكّه‏دار شدن ، مصون مى‏سازد و اين ، مخصوص انسان‏هاى كريم النفس است . كسى كه از كرامت نفس برخوردار نباشد ، براى حفظ آن نيز تلاش نخواهد كرد . درست شبيه كسى كه لباس آلوده به تن دارد و مشخّص است كه چنين كسى از آلودگى

1 -  در فرهنگ اسلام ، ميان كرامت نفس و ضدّ ارزش‏ها رابطه معكوس وجود دارد . اگر كرامت نفس وجود داشته باشد ، همه قبيح‏ها نزد فرد ، خوار و پست مى‏گردد (ر . ك : ميزان الحكمة ، ج 3 ، ص 2683 / الكرم) .

2 -  غررالحكم ودررالكلم ، ح 1053 ؛ عيون الحكم والمواعظ ، ص 43 .