پژوهشی در فرهنگ حیا نسخه متنی

معناى اين سخن ، آن است كه چنين شخصى مى‏تواند هر چه را بخواهد ، انجام دهد . ايشان همچنين در سخن ديگرى فرموده است :

إنَّ مِمّا أدرَكَ النّاسُ مِن كَلامِ النُّبُوَّةِ الاُولى : «إذا لَم تَستَحيِ فَاصنَع ماشِئتَ» . ¹

آنچه مردم از سخن انبياى نخستين فراگرفته‏اند ، اين است كه : «هرگاه شرم نكردى ، هر چه مى‏خواهى انجام بده» .

بر همين اساس ، على عليه‏السلام فرموده است :

إيّاكَ وَالقِحَةَ ، فَإِنَّها تَحدوكَ عَلى رُكوبِ القَبائِحِ وَالتَّهَجُّمِ عَلَى السَّيِّئاتِ . ²

از بى‏شرمى بپرهيز ؛ زيرا تو را به ارتكاب زشتى‏ها و روى آوردن به بدى‏ها وا مى‏دارد .

و به همين جهت ، آن حضرت ، بدكارگى را از پيامدهاى بى‏حيايى مى‏داند :

فَعلُ السّوءِ مِن قِلَّةِ الحَياءِ . ³

فعل بد ، از كم حيايى است .

2 . اگر حيا نباشد ، خوبى خواهد مُرد

در جاى خود گفتيم كه حيا ، عامل نيكى‏ها و زيبايى‏هاست ⁴ و آدمى به وسيله حيا به سوى كارهاى نيك ، برانگيخته مى‏شود . به همين جهت ، اگر حيا وجود نداشته باشد ، بساط خير و زيبايى برچيده خواهد شد . به بيان ديگر ، «وا دارندگى به خوبى‏ها» از ويژگى‏هاى حياست . حال اگر حيا وجود نداشته باشد ، عامل وا دارنده به خوبى‏ها و ارزش‏ها وجود نخواهد داشت و لذا نيكى و خوبى رخت برخواهد بست . به همين جهت ، امام صادق عليه‏السلامفرموده است كه اگر كسى حيا نداشته باشد ، هيچ اميدى به خير او نيست ⁵ و امام على عليه‏السلام

1 -  صحيح البخارى ، ج 8 ، ص 54 ، (ح 144) ؛ سنن ابن ماجة ، ج 2 ، ص 1400 ، (ح 4183) ؛ تاريخ بغداد ، ج 2 ، ص 100 ؛ حلية الأولياء ، ج 4 ، ص 370 ؛ سنن أبى داوود ، ج 4 ، ص252 ، (ح 4797) .

2 -  غررالحكم ودررالكلم ، ح 2718 .

3 -  همان ، ح 1053 .

4 -  ر .ك : بخش اوّل : «حيا ، بازدارنده يا وادارنده ؟»

5 -  «ثلاث من كنّ فيه فلايرج خيره : من لم يستح من العيب ويخشى اللّه‏ بالغيب ويرعو عند الشيب ؛ سه چيز است كه اگر در كسى باشد ، به خير او اميدى نيست : كسى كه از عيوب ، حيا نمى‏كند و در پنهانى از خدا نمى‏ترسد و در پيرى خودْ نگهدارى ندارد» . (الكافى ، ج 8 ، ص 219 ، ح 271 ؛ روضة الواعظين ، ص 504 ؛ الأمالى ، صدوق ، ص 336)