پژوهشی در فرهنگ حیا نسخه متنی

مَن كَرُمَت عَلَيهِ نَفسُهُ ، لَم يُهِنها بِالمَعصِيَةِ . ¹

هر كس براى خودش ارزش قائل باشد ، آن را با معصيت ، بى‏ارزش نمى‏سازد .

همچنين ايشان فرموده است :

مَن كَرُمَت عَلَيهِ نَفسُهُ هانَت عَلَيهِ شَهوَتُهُ . ²

هر كس براى خودش ارزش قائل باشد ، شهوتش نزد او بى ارزش مى‏شود .

و امام سجّاد عليه‏السلام مى‏فرمايد :

مَن كَرُمَت عَلَيه نَفسُهُ هانَت عَلَيهِ الدُّنيا . ³

هر كس براى خودش ارزش قائل باشد ، دنيا نزد او خوار مى‏شود .

پس اگر كسى از كرامت نفس برخوردار باشد ، جان خود را به دنيا ( كه در رأس تمام خطاهاست ⁴ ) و به شهوت ( كه عامل ارتكاب معصيت است ⁵ ) ، آلوده نمى‏كند .

ثانيا شخص كريم براى آبرو و حيثيت خويش نزد ديگران ، ارزش قائل است و به وجهه اجتماعى خود ، اهمّيت مى‏دهد و حاضر نيست تصوير ناخوشايندى از او در اذهان مردم نقش بندد . ⁶ در تعريف حيا هم بيان شد كه يكى از عناصر

1 -  غررالحكم ودررالكلم ، ح 8730 ؛ عيون الحكم والمواعظ ، ص 439 (ح 7616) .

2 -  نهج البلاغه ، حكمت 449 ؛ بحار الأنوار ، ج 70 ، ص 78 ؛ غررالحكم ودررالكلم ، ح 8771 .

3 -  تحف العقول ، ص 278 .

4 -  امام صادق عليه‏السلام مى‏فرمايد : «رأس كل خطيئة حبّ الدنيا ؛ دنيا دوستى سرآمد همه خطاهاست» (الكافى ، ج 2 ، ص 315) . همچنين از رسول خدا روايت شده است : «حبّ الدنيا أصل كل معصية و أوّل كلّ ذنب ؛ دنيادوستى ريشه هر معصيت و سرآغاز هر گناهى است» (تنبيه الخواطر ، ج 2 ، ص 122) .

5 -  امام على عليه‏السلاممى‏فرمايد : «ما من معصية اللّه‏ شى‏ء إلاّ يأتى فى شهوة ؛ هيچ يك از معصيت‏هاى خدا نيست مگر آن كه با شهوتى مى‏آيد» (نهج البلاغه ، خطبه 175) . همچنين از ايشان روايت شده است : «من لم يعدل نفسه فى الشهوات خاض فى الخبيثات ؛ كسى كه در شهوت‏ها اعتدال نداشته باشد ، در پستى‏ها فرو مى‏رود» . (الكافى ، ج 2 ، ص 393) . نيز از ايشان نقل شده : «سبب الشر غلبة الشهوة ؛ سبب بدى ، چيره شدن شهوت است» (غررالحكم ودررالكلم ، ح 5533) .

6 -  اساسا به انسان اجازه داده نشده كه گوهر جان خويش را آلوده سازد و حرمت و آبروى خويش را نزد مردم ، خراب كند . بر اساس تعاليم دين ، حفظ گوهر جان از آلودگى و حفظ آبرو از لكّه‏دار شدن ، واجب و الزامى است .