پژوهشی در فرهنگ حیا نسخه متنی

مهم آن ، ترس و نگرانى از آبروريزى و از بين رفتن حيثيت فرد است ؛ امّا شخص پست ، براى آبروى خويش ، ارزش قائل نيست . به همين جهت ، نه از آنچه انجام مى‏دهد ، باكى دارد و نه به آنچه درباره‏اش مى‏گويند ، اهمّيت مى‏دهد . در فرهنگ روايات ، از اين دسته افراد با تعبير «لا يبالى ما قال ولا ما قيل فيه (بى‏اعتنا به آنچه مى‏گويد و به آنچه درباره‏اش مى‏گويند)» ¹ ياد شده و تصريح شده است :

اللَّئيمُ لا يَستَحيي . ²

فرومايه ، حيا نمى‏كند .

امام باقر عليه‏السلام نيز مى‏فرمايد :

سِلاحُ اللِّئامِ قَبيحُ الكَلامِ . ³

اسلحه فرومايگان ، سخنان زشت است .

و امام على عليه‏السلام مى‏فرمايد :

اللَّئيمُ إذا قَدَرَ أفحَشَ و إذا وَعَدَ أخلَفَ . ⁴

فرومايه آن گاه كه امكان يابد ، ناسزا مى‏گويد و هرگاه وعده دهد ، تخلّف مى‏كند .

ناسزاگويى و عهدشكنى و سخن زشت بر زبان جارى كردن ، از رفتارهاى بى‏حيايى است و در اين روايات ، تصريح شده كه فرد پست ، مرتكب چنين كارهاى ناشايستى مى‏شود و از انجام دادن آنها شرم نمى‏كند . بنا بر اين ، يكى از ضرورت‏هاى برانگيخته شدن حيا ، كرامت نفس و احساس

1 -  ر . ك : الكافى ، ج 2 ، ص 323 ؛ تحف العقول ، ص 44 .

2 -  غررالحكم ودررالكلم ، ح 1053 ؛ عيون الحكم والمواعظ ، ص 48 ( ح 1229 و 1231) .

3 -  الدرّ المنثور ، ج 5 ، ح 76 .

4 -  غررالحكم ودررالكلم ، ح 1529 .