پژوهشی در فرهنگ حیا نسخه متنی

زشت يا زيبا باشد . آيا اگر اتاق فكر و انديشه انسان آلوده شود ، جاى شرمندگى ندارد ؟ اين گونه نيست كه فقط فعل قبيح ، آلاينده باشد . فكر قبيح نيز آلاينده است . حضرت عيسى عليه‏السلاممى‏فرمايد :

إنَّ موسى نَبِىَّ اللّه‏ِ أمَرَكُم أن لا تَزنوا وأنَا آمُرُكم أن لا تُحَدِّثوا أنفُسَكُم بِالزِّنا فَضلاً عَن أن تَزنوا ، فَإِنَّ مَن حَدَّثَ نَفسَهُ بِالزِّنا كانَ كَمَن أوقَدَ في بَيتٍ مُزَوَّقٍ فَأَفسَدَ التَّزاويقَ الدُّخانُ وإن لَم يَحتَرِقِ البَيتُ . ¹

موسى ، پيامبر خدا ، به شما امر كرد كه زنا نكنيد و من به شما امر مى‏كنم كه فكر زنا هم نكنيد تا چه رسد كه آن را مرتكب شويد ، زيرا كسى كه فكر زنا بكند ، همانند كسى است كه در خانه زيبا و آراسته‏اى آتش بيفروزد . دود ، زيبايى خانه را از بين مى‏برد ، هر چند آن را به آتش نكشد .

از اين روايت به خوبى روشن مى‏شود كه فكر آلوده ، خانه انديشه را مى‏آلايد . نمى‏توان دو نفر را كه يكى به گناه مى‏انديشد و ديگرى يا به گناه نمى‏انديشد و يا بلكه به عبادت مى‏انديشد ، يكسان دانست . آن كه به عبادت و بندگى مى‏انديشد ، خانه انديشه‏اش آراسته و نورانى است ، و كسى كه نه به گناه مى‏انديشد و نه به عبادت ، خانه انديشه‏اش سالم ، امّا ساده و معمولى است . و امّا كسى كه به گناه مى‏انديشد ، خانه انديشه‏اش آلوده است و از دود گناه ، سياه و تار . بدون شك ، روان اين افراد را نمى‏توان در يك سطح دانست . ²

از آنچه گفتيم ، روشن شد كه آلودگى روان ، يك واقعيت است ؛ امّا پرسشْ اين است كه : اين واقعيت ، چه وقت مى‏تواند شرم برانگيز باشد و چه هنگام ، روانْ‏آلوده‏ها شرم خواهند كرد ؟ پاسخ ، اين است كه شرمگين شدن در اين فرض ، بسته به ويژگى‏هاى فرد دارد . كسى كه محرّك حياى او مردم يا فرشتگان باشند ، ممكن است شرمگين نشود ؛ چرا كه مردم از باطن افراد ، بى‏خبرند و

1 -  الكافى ، ج 5 ، ص 542 ؛ بحار الأنوار ، ج 14 ، ص 331 .

2 -  اين تفاوت مى‏تواند موضوع بررسى روان‏شناختى و ميدانى قرار گيرد .