پژوهشی در فرهنگ حیا نسخه متنی

فرشتگان نيز بر نيّت افراد ، نظارت ندارند ¹ و به همين جهت ، محرّكى براى شرم وجـود نخواهد داشت . امّا به احتمال زياد ، كسى كه محرّك حياى او «خود» او يا «خدا» يا «حجّت‏هاى خدا» باشند ، شرمگين مى‏شود ؛ چون هر سه ناظر ، به درون خانه انديشه راه دارند و از باطن فرد ، آگاه‏اند . انسان به نفسِ خويش ، آگاه است . اگر كسى براى خويش ارزش قائل باشد ، از فكر گناه نيز شرمنده مى‏شود . انسان كريم النفس از انجام دادن فعل نابه‏هنجار ، شرمنده مى‏شود ؛ چه در عمل باشد و چه در فكر . امام صادق عليه‏السلاممى‏فرمايد :

ما يَصنَعُ أحَدُكُم أن يُظهِرَ حَسَنا و يُسِرَّ سَيِّئا ، ألَيسَ يَرجِعُ إلى نَفسِهِ فَيَعلَمَ أنَّ ذلِكَ لَيسَ كَذلِكَ وَاللّه‏ُ عز و جل يَقولُ : «بَلِ الاْءِنسَـنُ عَلَى نَفْسِهِى بَصِيرَةٌ» ² . ³

چه مى‏كنند برخى از شما كه خوبى را [ در عمل] به نمايش مى‏گذارند و پليدى را [در انديشه ]پنهان مى‏سازند . آيا به نفس خويش ، مراجعت نمى‏كنند و نمى‏بينند كه اين گونه نيست ، حال آن كه خداوند مى‏فرمايد : "بلكه انسان بر نفس خويش آگاه است" ؟

خداوند متعال نيز بر نهان و آشكار انسان ، آگاه است ⁴ و به اذن خداوند ، حجّت‏هاى او نيز از چنين قدرتى برخوردارند . ⁵ همه اينها ايجاب مى‏كند كسانى كه به حضور اين عواملْ اعتقاد دارند ، از فكر قبيح نيز شرمنده شوند . نتيجه اين شرمندگى ، پاك ماندن خانه انديشه خواهد بود .

1 -  ر . ك : بخش اوّل ، فصل سوم : ناظرها و انواع نظارت / فرشتگان .

2 -  قيامت ، آيه 14 .

3 -  الكافى ، ج 2 ، ص 295 ؛ الأمالى ، مفيد ، ص 214 ؛ بحار الأنوار ، ج 7 ، ص 87 .

4 -  ر . ك : بخش اوّل ، فصل سوم : ناظرها و انواع نظارت / خداوند .

5 -  ر . ك : بخش اوّل ، فصل سوم : ناظرها و انواع نظارت / حجّت‏هاى الهى .