آنان که اعتقادي به خدا و قيامت نداشتند وارد شهرهاي مسلمانان شده و با تشبه به اهل علم وضع حديث مي کردند.(76) عبدالکريم بن ابي العوجا از زنادقه مشهور وقتي به فرمان محمد بن سليمان تصميم بر اعدامش شد گفت 4000 (چهارهزار) حديث جعل نموده ام گرچه آمار گزافي است اما اصل آن قطع نظر از آمار، درست است. سيف بن عمرو تميمي يکي ديگر از چهر ه هاي خطرناک زنادقه است که علاوه بر وضع حديث صدها صحابي، تابعي، سرزمين، نامه، شهر، جنگ طبق ذهنيت خود تراشيده است.(77)
ب) اسرائيليات(78)
اسرائيليات نمايان گر عقايد، آراء و افکاري است که يهوديان وارد فرهنگ اسلامي نمودند، امروزه در معناي وسيع تر يعني همه عقايد غيراسلامي، افسانه ها و خرافات که از طريق غير مسلمانان اعم از يهود، نصاري و مجوس وارد حوزه معارف اسلامي گرديده است. ذهبي اسرائيليات را اصطلاحي دانسته که متاخرين به کار برده اند و در بين متقدمين کاربرد نداشته است.(79) عمده ترين علل رخنه و نفوذ اسرائيليات را مي توان در موارد ذيل خلاصه نمود:
1.ضعف علمي و فرهنگي جامعه عرب
يهودياني که به ظاهر لباس اسلام پوشيده بودند به دليل آگاهي با کتب عهد عتيق اطلاعاتي نسبت به آفرينش، تاريخ انبياء گذشته، بهشت و جهنم و... داشتند گرچه سره را با ناسره آميخته و مطالب را اغلب غير واقعي نقل مي کردند، اما براي اعراب حجاز که آگاهي از اين امور نداشتند جاذبه داشت و به نام اسلام و پيام آور آن نقل مي نمودند.
2.منع نگارش رسمي حديث
قريب يک قرن رسماً از نگارش حديث پيامبر خدا ممانعت به عمل آمد، عايشه گويد:«پدرم ابوبکر 500 حديث از رسول خدا را جمع آوري نمود و شبي را صبح کرد به من گفت:دخترم احاديثي را که نزد توست بياور، وقتي آوردم آنها را سوزاند، گفتم: چرا سوزاندي؟گفت: ترسيدم بميرم و اين احاديث نزد ما باشد...»(80).