تبيين آراء - عوامل و انگیزه های دروغ پردازی حدیث نسخه متنی

تبيين آراء

احمد امين مصري(13)، شيخ محمد ابوزهو(14)، محمود ابوريه(15) از دانشمندان اهل سنت و اغلب دانشمندان شيعي اعتقادشان بر آن است که انتساب دروغ به رسول خدا از زمان حيات آن حضرت به صورت کم رنگ شروع و پس از رحلت ايشان گسترش يافت، عده اي مانند اکرم العمري? معتقدند پيدايش جعل به سال هاي حکومت عثمان باز مي گردد. عمري نقل مي کند ابن عديس اولين کسي است که در زمان خلافت عثمان بر رسول خدا دروغ بست.(16)

?

اغلب دانشمندان حديث اهل سنت مدعي اند در زماني که مسلمانان بر محور خلافت خلفاء راشدين گرد هم آمده بودند احاديث پيامبر از هر دروغ و تحريفي پيراسته بود، نطفه جعل حديث پس از درگيري هاي علي با معاويه منعقد گرديد. مصطفي سباعي(17)، ابوشهبه(18)، دکتر عجاج خطيب(19) ... در کتاب هاي خود به ذکر ادله در اين مورد پرداخته اند.

دکتر فلاته پس از نقد و رد آراي ذکر شده نظريه جديدي را مطرح مي نمايد. وي معتقد است اواخر قرن اول (ثلت آخر) وضع حديث شروع شد(20).

منکرين دروغ پردازي درزمان حيات نوراني رسول خدا به ادله اي چون، عدالت صحابه، استبعاد وضع حديث توسط صحابه(21)، فقدان شواهد تاريخي(22) استناد نموده اند که نقد و بررسي ادله مزبور از موضوع اين مقاله خارج است.(23)

پيروان وقوع وضع در زمان رسول خدا نيز ضمن نقد و نفي ادله مخالفان، به ذکر ادله و شواهد تاريخي در اين مورد پرداخته اند(24) از جمله سخن بلند اميرالمؤمنين که مي فرمايد:

«وقد کذب علي رسول الله في عهده حتي قام خطيباً فقال ايها الناس فقد کثر الکذابة عليّ فمن کذب عليّ متعمداً فليتبوأ مقعده من النار. ثم کذب عليه من بعده اکثر مما کذب عليه في زمانه».(25)

در زمان حيات رسول خدا بر او دروغ بستند تا آنجا که حضرت ايستاد و در حال خطابه فرمود:

مردم دروغ گويان بر من فراوان شده اند، پس هر کس بر من دروغ ببندد، بايد جايگاهي از آتش برگزيند.(26)

سپس دروغ بستن بر آن حضرت بعد از وفاتش ادامه يافت و بيش از آنچه در زمان حياتش بود.

قطع نظر از آغاز پيدايش دروغ پردازي در حديث، واقعيت آن است که احاديث موضوع در ميان جوامع حديثي اهل سنت و شيعه راه يافت و کار شناخت کلمات صحيح و نوراني معصومين را مشکل نمود. آغاز پيدايش جعل هر زمان که باشد واقعيت تلخ آن است که امروز حديث مبتلي به اين بلاي خردکننده شده است.

ائمه معصومين نيز در کلمات نوراني خود خطر جعل و دروغ پردازي را متذکر شده اند. امام علي در بيان مفصلي که در پاسخ سليم بن قيس دارند به دسته بندي راويان حديث به 4 گروه پرداخته و تنها يک گروه را بر حق مي داند.(27)