يكى از اسامى بانوى دو جهان فاطمه ى زهرا (سلام الله عليها) طاهره است، كه به معنى پاك و پاكيزه مى باشد. آن چه مى توان درباره ى اين اسم مبارك بحث و بررسى كرد آيه ى تطهير مى باشد.«انما يريد الله ليذهب عنكم الرجس اهل البيت و يطهركم تطهيرا».«همانا خداوند اراده كرده است رجس و پليدى هاى ظاهرى و باطنى را از شما اهل بيت ببرد و پاك گرداند شما را پاك گرداندنى خالص» [ سوره ى احزاب، آيه 33. ] اين آيه مباركه از اهميت فوق العاده اى برخوردار مى باشد، زيرا كه آيه ى شريفه يكى از منبع هاى فضائل بيت نبوت و رسالت است و نيز حاوى مطالب بس مهم مى باشد در پيرامون اين آيه ى شريفه صحبت ها و قلم فرسايى هاى بسيارى شده و اقوال و نظرهاى زيادى گفته شده است و ما وارد بحث هاى جدالى و ادبى كه در رابطه با كلمات اين آيه شريفه شده نمى شويم، فقط اقوال و احاديث اهل سنت و جماعت را كه صراحتا مصداق و مصاديق اين آيه و شأن نزول آن را پنج تن مى دانند بيان مى كنيم. و باز به بحث آيه هاى قبل و بعد اين آيه كه مربوط به همسران پيامبر است وارد نمى شويم، شما مى توانيد به كتابهاى مربوطه مراجعه بفرماييد.«عن ابى سعيد الخدرى عن النبى صلى الله عليه و آله و سلم فى قوله تعالى: ( انما يريد الله ليذهب عنكم الرجس اهل البيت و يطهركم تطهيرا ) قال جمع رسول الله صلى الله عليه و آله و سلم عليا و فاطمة و الحسن و الحسين، ثم ادار عليهم الكساء فقال: هؤلاء اهل بيتى، اذهب عنهم الرجس و طهرهم تطهيرا. و ام سلمة على الباب فقالت: يا رسول الله الست منهم؟ فقال: انك لعلى خير او الى خير». [ ينابيع المودة، باب 33، ص 108 و صواعق المحرقه، فصل آياتى كه در فضائل اهل البيت وارده شده است، ص 85 و 294 و ذخائر العقبى، ص 22 و الاصابة، ج 8، حرف الفاء، القسم الاول، ص 157 الى 160 فرائد السمطين، ج 2 ص حديث. ] «ابى سعيد خدرى مى گويد: وقتى آيه مباركه ى «انما يريد الله ليذهب... نازل شد؛ پيامبر اكرم (صلى الله عليه و آله و سلم ) على و فاطمة و حسن و حسين (عليهم السلام) را جمع فرموده عبا را بر آنان پوشانيد و فرمود: اينان اهل بيت من هستند، پروردگارا پليدى را از آنان ببر و پاكشان گردان. ام سلمه جلوى در بود به پيامبر (صلى الله عليه و آله و سلم) عرض كرد: يا رسول الله آيا من از آنان نيستم، فرمود: تو بر خير هستى ولى جزء آنان و داخل در آنان نيستى».در اينجا مناسب است يك فصل از كتاب صواعق المحرقه را كه درباره ى آيه ى تطهير فضيلت اهل بيت است آورده شود:(الفصل ) فى الآيات الوارده فى فضائل اهل البيت- الاية الاولى «انما يريد الله ليذهب عنكم الرجس اهل البيت و يطهركم تطهيرا» اكثر المفسرين على انها نزلت فى على و فاطمه و الحسن و الحسين لتذكير ضمير عنكم و يطهركم و اخرج عن ابى سعيد الخدرى قال انها نزلت فى خمسة، النبى صلى الله عليه و آله و سلم و على و فاطمه و الحسن و الحسين» و اخرجه ابن جرير مرفوعا نزلت هذه الاية فى خمسة فى و فى على حسن و حسين و فاطمه» «و اخرجه مرفوعا الطبرانى ايضا و المسلم انه صلى الله عليه و آله و سلم ادخل اولئك تحت كسائه و قرء هذه الآية. و صح انه صلى الله عليه و آله و سلم جعل على هؤلاء كساء و قال اللهم هؤلاء اهل بيتى و خاصتى اذهب عنهم الرجس و طهرهم تطهيرا فقالت ام سلمه و انا معهم يا رسول الله قال انك على خير «و فى رواية انه صلى الله عليه و آله و سلم قال بعد طهرهم تطهيرا انا حرب لمن حاربهم و سلم لمن سالمهم و عدو لمن عادهم ». و اخرى القى عليهم كساء و وضع يده عليهما و قال اللهم ان هؤلاء آل محمد اجعل صلواتك و بركاتك على آل محمد انك حميد مجيد، و فى اخرى ان الآية نزلت ببيت ام سلمه فارسل رسول الله صلى الله عليه و آله و سلم اليهم فجاؤا و جللهم بكساء ثم قال صلى الله عليه و سلم نحو ما مر». و او فى اخرى انهم لما جاؤوا و اجتمعوا فنزلت فان صحت حمل على نزولها مرتين .«و فى اخرى انه قال اللهم هؤلاء اهل بيتى اذهب عنهم الرجس و طهرهم تطهي را ثلاثا ان ام سلمة قالت له الست من اهلك قال بلى و انه ادخلها تحت الكساء بعد ما مضى دعائه لهم». و فى اخرى انه لما جمعهم و دعا لهم باطول مما مر» «و فى رواية صحيحة قال واثلة بن الاصقع و انا من اهلك يا رسول الله قال و انت من اهلى قال واثلة انها ارجى ما ارجو، قال البيهقى جعله فى حكم الاهل تشبيها لا تحقيقا و اشار المحب الدين الطبرى الى ان هذا الفعل تكرر منه صلى الله عليه و آله و سلم فى بيت ام سلمة مرة و فى بيت فاطمة» «و قد ورد عن الحسن من طرق بعضها سنده حسن قال انا من اهل البيت الذين اذهب الله عنهم الرجس و طهرهم تطهيرا» و فى رواية انه ادرج معهم جبرئيل و ميكائل اشارة الى علو قدرهم».«و فى رواية قال بعد قوله انا حرب لمن حاربهم و سلم لمن سالمهم الا من اذى قرابتى فقد اذانى و من اذانى فقد اذى الله». و فى اخرى و الذى نفسى بيده لا يؤمن عبد بى حتى يحبنى و لا يحبنى حتى ذوى قرابتى فاقام ذا قرابته مقام نفسه».«اين فصل در آياتى است كه در فضائل اهل بيت وارد شده، آيه ى اولى اين است: «انما يريد...» «همانا خداوند اراده كرده است كه پليدى هاى مادى و معنوى را از شما اهل بيت ببرد و پاك و منزه گرداند شما را يك پاكى مطلق.اكثر مفسرين بر اين عقيده اند كه اين آيه ى مباركه در شأن على و فاطمه و حسن و حسين (عليهم السلام) نازل شده است، به دليل اينكه ضميرهاى «عنكم» و «يطهركم» مذكر آمده است. و ابى سعيد خدرى هم گفته است كه آيه ى تطهير بر پنج تن نازل شده يعنى: پيامبر اسلام، على، فاطمه، حسن و حسين (عليهم السلام). و ابن جرير طبرى اين حديث را مرفوعه دانسته و گفته است آيه ى مباركه بنابر فرمايش پيامبر اسلام (صلى الله عليه و آله و سلم ) بر پنج تن نازل شده و درباره ى من، على، فاطمه، حسن و حسين (عليهم السلام) است.طبرانى هم حديث سعيد خدرى را مرفوعه دانسته و گفته: مسلم است كه پيامبر اسلام (صلى الله عليه و آله و سلم) على و فاطمه و حسن و حسين را تحت كسا داخل كرده و بعد آيه مباركه تطهير را قرائت فرموده است.ابن حجر مى گويد: صحيح است كه پيامبر اسلام (صلى الله عليه و آله و سلم) بر على و فاطمه و حسن و حسين (عليهم السلام) كساى خود را قرار داده و فرمود: خدايا اينان اهل خانه من و نزديكان من هستند، خدايا از ايشان پليدى ها را ببر و ايشان را پاك بگردان. ام سلمه حاضر بوده و عرض كرده است يا رسول الله من هم با ايشان هستم؟ پيامبر (صلى الله عليه و آله و سلم) فرمود: همانا تو بر خير هستى.در روايت ديگرى آمده است: پيامبر اسلام (صلى الله عليه و آله و سلم ) بعد از خواندن «طهرهم تطهيرا» فرمود: من در حال جنگ هستم با كسانى كه با اهل بيت من جنگ محاربه بكنند و كسانى كه با اهل بيت من در حال صلح و صفا هستند من هم با آنها در حال صلح و صفا هستم و با كسانى كه با آنان دشمنى بكنند با آنها دشمن هستم.در روايت ديگرى آمده است: پيامبر اسلام (صلى الله عليه و آله و سلم) كساى خود را بر على و فاطمه و حسن و حسين (عليهم السلام)انداختند و دست مباركشان را بر كسا گذاشتند فرمود: خدايا اينان آل محمد هستند و درود و بركات خودت را بر آل محمد قرار بده همانا تو حميد و مجيد هستى.در روايت ديگرى وارد شده كه آيه مباركه تطهير در خانه ام سلمه نازل شده است پيامبر اسلام (صلى الله عليه و آله و سلم) كسى را به سوى على، فاطمه، حسن و حسين (عليهم السلام) فرستاد و آنان خدمت پيامبر آمدند و پيامبر (صلى الله عليه و آله و سلم ) آنان را به كساى خود پيچانده و بعد دعايى را فرمود (كه در روايت قبلى گذشت ).در روايت ديگرى آمده است، آنان خودشان آمدند و اجتماع كردند و بعد آيه مباركه نازل شده است ( پس اين خبر اگر صحيح باشد حمل به اين مى شود كه آيه مباركه ى تطهير دو مرتبه نازل شده است ).باز هم در روايت ديگرى آمده است: پيامبر اسلام (صلى الله عليه و آله و سلم )فرمود: خدايا اينان اهل بيت من هستند از آنان پليدى ها را ببر و آنها را پاك بگردان يك پاكى خالص ايشان سه مرتبه اين دعا را فرمود و بعد ام سلمه كه حاضر بود عرض كرد: آيا من از اهل تو نيستم؟ پيامبر فرمود: بلى بعد از آن كه دعاى پيامبر بر على و فاطمه و حسن و حسين (عليهم السلام) تمام شد ام سلمه را داخل كسا نمود.در روايت ديگرى آمده است: پيامبر اسلام (صلى الله عليه و آله و سلم) وقتى كه اهل بيت را جمع فرمود قبل از آن كه داخل كسا شوند براى آنان دعا فرمود، مثل حديث گذشته.در روايت صحيح آمده است: واثلة بن اصقع در جريان قضيه كسا حضور داشت به رسول الله (صلى الله عليه و آله و سلم) و عرض كرد آيا من از اهل شما نيستم؟ پيامبر اسلام (صلى الله عليه و آله و سلم) فرمود: تو از اهل من هستى و بعد واثله مى گويد كه اين يكى از آرزوهايى بود كه من اميد داشتم. در اين باره بيهقى گفته است: پيامبر اسلام (صلى الله عليه و آله و سلم) واثله را در حكم اهل بيت تشبيها قرار داده است نه اينكه واقعا و حقيقتااو را از اهل بيت قرار داده باشد. محب الدين طبرى در اين باره اشاره دارد كه ماجراى كسا دو مرتبه از طرف پيامبر اسلام انجام شده است: يك مرتبه در خانه ى ام سلمه بوده است، و مرتبه ديگر هم در بيت مكرم فاطمه ى زهرا (سلام الله عليها)!به تحقيق از حسن از راه هايى كه بعضى از آنها سندش حسن است- منظور امام حسن (عليه السلام) مى باشد- وارد شده كه فرمود: من از اهل بيت هستم و خداوند پليدى را از آنان برده و آنان را پاك گردانده است.در روايت ديگرى آمده است: پيامبر اسلام (صلى الله عليه و آله و سلم) با اهل بيت خود جبرئيل و ميكائيل را به جهت اينكه آنها مقام بلند و بزرگى داشتند داخل كسا نمود».در روايت ديگرى آمده است: پيامبر اسلام (صلى الله عليه و آله و سلم) بعد از آن كه فرمود: كسانى كه با اهل بيت من بجنگند و محاربه بكنند من با آنها در حال جنگم و كسانى كه با اهل بيت من در صلح باشند با آنها در صلحم، گفت: آگاه باشيد كسى كه نزديكان مرا اذيت بكند مرا اذيت كرده است و كسى كه مرا اذيت بكند به تحقيق خدا را اذيت كرده است.در روايت ديگرى آمده است: پيامبر اسلام (صلى الله عليه و آله و سلم) فرمود قسم به آن كسى كه جان من در دست قدرت اوست بنده اى به من ايمان نمى آورد تا اينكه مرا دوست داشته باشد و كسى دوست من حساب نمى شود تا اينكه ذوالقربى و نزديكان مرا دوست داشته باشد. و بعد نويسنده الصواعق المحرقه مى گويد: «پس نزديكان پيامبر اسلام (صلى الله عليه و آله و سلم) در مقام نفس وى مى باشند و از اين جهت پيامبر اسلام (صلى الله عليه و آله و سلم) فرمود: همانا من دو چيز گرانبها و سنگين را در بين شما امانت مى گذارم كه اگر به آن دو متوسل شديد: هرگز گمراه نمى شويد يكى كتاب خدا و دومى عترت و اهل بيت من هستند».اين بود خلاصه اى از يك بخش كتاب صواعق المحرقه از فصلى كه مربوط به آيات وارده در فضائل اهل بيت (عليهم السلام) مى باشد و حالا اين روايات از نظر صحت و سقم و يا صحيحه و يا موثقه و يا موفوعه هر چه باشد فقط يك چيز را ثابت مى كند و آن عظمت و مقام اهل البيت و مخصوصا مقام و منزلت بانوى دو جهان حضرت فاطمه ى زهرا (سلام الله عليها).«روى عن عائشة رضى الله عنها ان رسول الله صلى الله عليه و آله و سلم خرج عليه مرجل من شعر اسود موشى منقوش، فجاء الحسن بن على فادخله. ثم جاء الحسين فدخل معه، ثم جائت فاطمة فادخلها، ثم جاء على فادخله ثم قال: ( انما يريد الله ليذهب عنكم الرجس اهل البيت و يطهركم تطهيرا )».زمخشرى در تفسير خود از قول عايشه مى گويد «رسول خدا (صلى الله عليه و آله و سلم) بيرون آمدند در حالى كه بر دوش ايشان گليمى بود داراى خطوط و از موى سياه و نقشه دار پس امام حسن مجتبى (عليه السلام) آمد، رسول خدا او را داخل فرمود، آنگاه حسين (عليهماالسلام) آمد و پيامبر وى را هم داخل گليم كرد، پس فاطمه و على (عليهماالسلام) آمدند، نبى گرامى آن دو را نيز داخل در آن گليم فرمود و آنگاه اين آيه مباركه «انما يريد الله ليذهب عنكم الرجس اهل البيت و يطهركم تطهيرا» را تلاوت فرمود» [ در تفسير كشاف، ج 1، ص 193. ] «فى صحيح مسلم عن عايشه ام المؤمنين رضى الله عنها خرج النبى صلى الله عليه و آله و سلم غداة غد و عليه مرط مرجل من شعر اسود فجاء الحسن فادخله ثم الحسين فادخله ثم جاءت فاطمه فادخلها ثم جاء على فادخله ثم قال انما يريد الله ليذهب....» و اخرج الحاكم هذا الحديث عن عايشه» و فى سنن الترمذى فى مناقب اهل البيت» حدثنا قتيبه بن سعيد قال حدثنا محمد بن سليمان الاصبهانى عن يحيى بن عبيد عن عطا عن عمر بن ابى سلمة ربيب النبى صلى الله عليه و آله و سلم قال نزلت (انما يريد الله ليذهب عنكم الرجس...) فى بيت ام سلمه فدعا النبى صلى الله عليه و سلم عليا و فاطمه و حسنا و حسينا فجللهم بكساء و على خلف ظهره فجللهم بكساء ثم قال اللهم هؤلاء اهل بيتى فاذهب عنهم الرجس و طهرهم تطهيرا قالت ام سلمة و انا معهم يا نبى الله قال انت على مكانك و انت الى خير». و فى سنن الترمذى بعد ذكر مناقب الاصحاب عن ام سلمة ان النبى (صلى الله عليه و آله و سلم) جلل على الحسن و الحسين و على و فاطمة كساء ثم قال اللهم هؤلاء اهل بيتى خاصتى اذهب عنهم الرجس و طهرهم تطهيرا فقالت ام سلمة و انا معهم يا رسول الله قال قفى فى مكانك انك الى خير» هذا حديث حسن صحيح و هو احسن شى ء روى فى هذا الباب و فى الباب عن انس و عمر بن ابى سلمه و ابى الحمراء. و اخرج البيهقى و الحاكم و صححه نحو حديث الترمذى عن ام سلمة و اخرج الطبرانى و ابن جرير و ابن المنذر عن ام سلمه رضى الله عنها قالت فى بيتى نزلت و انما يريد الله» فجائت فاطمة ببرمة فيها ثريد فقال صلى الله عليه و سلم لها ادعى زوجك و حسنا و حسينا فدعتهم فبيناهم يأكلون اذ نزلت هذه الآية فغشاهم بكساء خيبرى كان عليه فقال اللهم هؤلاء اهل بيتى و حامتى فاذهب عنهم الرجس و طهرهم تطهيرا ثلاث مرات». و ايضا اخرج هذا الحديث الحاكم عن سعيد بن ابى وقاص.«در صحيح مسلم از عايشه مادر مؤمنين نقل شده است: پيامبر (صلى الله عليه و آله و سلم) از منزل هنگام صبح خارج شد در حالى كه بر دوش او گليمى بود از موى سياه و داراى نقوش پس ناگاه حسن (عليه السلام) آمد و پيامبر (صلى الله عليه و آله و سلم) او را داخل گليم كرد آنگاه حسين (عليه السلام) آمد پيامبر اسلام وى را هم داخل گليم نمود و بعد فاطمه على (عليهماالسلام) آمدند، پيامبر اكرم (صلى الله عليه و آله و سلم) آندو را داخل گليم نمود و بعد فرمود: انما يريد الله ليذهب...!» [ ذخائر العقبى، ص 22. ] و اين حديث را حاكم در مستدرك خود از عايشه نقل كرده است. و ترمذى در سنن خود در مناقب اهل البيت مى گويد: قتيبة بن سعيد بن نقل از محمد بن سليمان اصفهانى و وى هم از يحيى بن عبيد و از عطاء و از عمر پسر ابى سلمة كه ربيب پيامبر اسلام مى باشد و ابى سلمه مى گويد: آيه «انما يرد الله ليذهب» در خانه ام سلمه نازل شد و پيامبر اسلام على و فاطمه و حسن و حسين (عليهم السلام) را خواند و آنها را بر كسا خود پوشاند و على پشت سر پيامبر بود و ايشان را هم بر كساء پوشاند بعد عرض كرد: خدياا اينان اهل بيت من هستند از آنان پليدى و زشتى را ببر آنها را پاك گردان. و ام سلمه مى گويد: من عرض كردم اى پيامبر خدا آيا من هم با ايشان هستم فرمود: تو بر جاى خود باش و تو بر خير هستى». و باز در سنن ترمذى بعد از مناقب اصحاب از ام سلمه نقل شده است كه پيامبر اسلام بر حسن و حسين و على و فاطمه (عليهم السلام) كسا را پوشاند و سپس عرض كرد خدايا اينان اهل بيت من هستند و خاصان و نزديكان من هستند و پليدى را از آنها ببر و پاك بگردان پاكى خالص. ام سلمه مى گويد: گفتم يا رسول الله آيا من هم با آنها هستم؟ فرمود: در جاى خود بمان و تو بر خير هستى» و قندوزى مى گويد: اين حديث صحيح و حسن است و نيكوتر حديثى است كه در اين باب (33) روايت شده و اين حديث در باب ديگر از انس و عمر بن ابى سلمه و ابى حمراء هم آمده است. و اين حديث را بيهقى در سنن خود و حاكم در مستدرك مثل ترمذى از ام سلمه روايت كردند و صحيح هم دانستند.«طبرانى و ابن جرير و ابن منذر از ام سلمه نقل كردند كه ام سلمه گفت: كه در خانه ى من آيه «انما يريد الله ليذهب...» نازل شد و بعد فاطمه با ظرفى كه در آن حريره بود آمد، پيامبر اسلام (صلى الله عليه و آله و سلم) فرمود: همسر و دو فرزندت حسن و حسين را بخوان كه پيش من آيند، فاطمه ى زهرا (سلام الله عليها) آنان را آورد و همه پيش رسول خدا نشستند و از آن حريره خوردند و آيه ى «انما يرد الله ليذهب...» نازل شد و سپس پيامبر اسلام (صلى الله عليه و آله و سلم) آنها را به كساى خيبرى خود پوشاند و بعد گفت: خدايا اينان اهل بيت من و حامى دين من هستند و پليدى ها را از آنها ببر و پاكشان گردان و اين دعا را سه مرتبه فرمود» و اين حديث را حاكم در مستدرك خود از سعيد بن ابى وقاص هم آورده است. و خرج احمد بن حنبل و ابن جرير و ابن ابى شيبه و الحاكم و البيهقى و الطبرانى عن واثلة بن الاصقع قال «جاء النبى صلى الله عليه و آله و سلم الى بيت فاطمة و معه على و حسن حسين و حتى دخل فادنى عليا و فاطمة و اجلسهما بين يديه و اجلس حسنا و حسينا كل واحد منهما على فخذه ثم لف عليهم ثوبه و انا مستدبرهم ثم تلاهذه الآية و قال اللهم هؤلاء اهل بيتى اذهب عنهم الرجس و طهرهم تطهيرا فقلت انا من اهلك يا رسول الله قال و انت من اهلى قال واثلة لا رجى ما ارجوه» احمد بن حنبل در مسند خود و ابن شيبه و ابن جرير و ابن منذر و حاكم و بيهقى طبرانى به نقل از واثلة بن اصقع مى گويد: «پيامبر اسلام در حالى كه امام على امام حسن و امام حسين (عليهم السلام) با وى بودند به سوى خانه ى فاطمه ى زهرا (سلام الله عليها) آمدند، تا اينكه داخل خانه ى فاطمه شدند، پيامر على و فاطمه (عليهماالسلام) را نزد خود خواند و آن دو بزرگوار را بين دو دست خود نشاند و امام حسن و امام حسين (عليهماالسلام) را هر كدام روى پاهاى مبارك خود نشاند،سپس بر آنان جامه ى خود را پوشاند و من در پشت سرشان بودم و بعد پيامبر اسلام (صلى الله عليه و آله و سلم) آيه تطهير را تلاوت فرمود و گفت:
لطفا منتظر باشید ...
