3. ديـدگـاه واقـع بينانه: - پیش نیازهای اجتهاد از نگاه امام خمینی نسخه متنی

الف. پرداختن به قاعده هاى غير كاربردى.

ب. گستردن بى جاى دامنه بحثها در گاه بحث از قاعده ها, چه كاربردى و چه غيركاربردى.

ج. ملاك اعلميت را, تنها اعلميت در اصول ديدن.

د. پژوهش و جست وجو نكردن در فقه و سرنوشت فقه را تنها با قاعده هاى اصولى رقم زدن.

ه. بى اعتنايى به دانش قواعد فقهى.

و. سردادن شعارهايى از اين دست كه ذهن را بايد با مباحث اصولى توانا ساخت, هر چند مباحث بى فأده باشند.

ز. بى توجهى نسبت به ابزارى بودن اصول براى فقه.

امـام خمينى به بسيارى از اين ويژگيها اشاره كرده است. او مى نويسد:

(ان كـثره اشتغال بعض طلبه الاصول والنظر اليه استقلالا و توهم انه علم بـراسـه و تـحـصيله كمال النفس وصرف العمر فى المباحث الغير المحتاج الـيـهـا فـى الـفقه لهذا التوهم فى طرف التفريط والعذر بان الاشتغال بذلك المباحث يوجب تشييد الذهن والانس بدقأق الفن غير وجيه.)27

پـرداخـتـن شمارى به اين دانش به گونه گسترده و انگاشتن آن به عنوان عـلمى مستقل كه تحصيل آن كمال نفس است و صرف كردن عمر در بحثهاى غير مـورد نـيـاز آن در فقه, به اين پندار كه علمى است مستقل, راه تفريط را پيمودن است.

ايـن كـه گفته اند: پرداختن به اين بحثها, سبب استوارى ذهن و انس به دقأق فن شود, سخنى است نادرست.

3. ديـدگـاه واقـع بينانه:

از ظهور اين ديدگاه مدت زيادى نيست كه مى گـذرد. هـنوز در آغاز راه است. شفاف شدن راه و پا گرفتن اين ديدگاه, نيازمند بحثها و مقاله هاى انديشه ورزان است. اين راه ميانه را آقاى بـروجردى و امام خمينى گشودند. امام خمينى, بيش تر از آقاى بروجردى, سـر فـصـلـهاى اين ديدگاه را ترسيم كرده, هر چند كه (فضل سبق) از آن بروجردى است.

اين نقد تاريخى امام, كه اصول متورم شده, همچنان مشعل راه است بررسى تـورم اصـول و ديـدگـاهـهـاى امام خمينى بحثى است مستقل كه به آن در مـقـالـه ديگرى پرداخته ام. اكنون در اين جا به پاره اى از نكته هاى ايشان, فهرست وار اشاره مى كنم:

ـ وانهادن مباحث زايد و يا كم كردن آن.

ـ پرداختن به بحثهاى پرفايده تر.

ـ پرداختن, بيش تر به فقه.

ـ انـس پيدا كردن به اخبار و آشنا شدن با واژگان و نوع سخن گفتن اهل بيت(ع).

ـ انس گرفتن با گفت وگوها و دريافتهاى عرفى.

ـ بهره نگرفتن از دقتهاى فلسفى.