در ميان شرايط اجتهاد, قرآن شناسى و سنت شناسى از جـايـگـاهـى ويژه و حساس برخوردار است. امام خمينى از اين دو, به عنوان مهم ترين و لازم ترين شرط ياد مى كند.1الـف. قـرآن شناسى:به خلاف آن كه از قرآن شناسى به عنوان شرط اجتهاد يـاد شـده, امـا زوايـاى ايـن مـوضوع, چندان شفاف و روشن نيست. بايد پـذيـرفـت نـقش و جايگاه قرآن شناسى, نيازمند بررسى جدى و دامنه دار اسـت, تا به پرسشها و ابهامهاى فراوان در اين زمينه, پاسخ داده شود. قرآن شناسى محورهاى چندى را در بر مى گيرد; همچون:
ـ قلمرو شناسى آيات الاحكام.
ـ قلمروشناسى امكان استنباط از قرآن براى غير معصوم.ـ قواعدشناسى قرآن.ـ معنى شناسى قرآن.ـ ناسخ شناسى قرآن.ـ شان نزول شناسى قرآن.بـيش تر گزاره هاى ياد شده, يا به هيچ روى, در بوته بحث قرار نگرفته اند, و يا بحثهايى كم ژرفا درباره آنها, شكل گرفته است.آنچه در اين نوشتار فرا روى خوانندگان قرار مى گيرد, نگاهى به گزاره هـاى پـيـش گـفـتـه است. هدف, نگاهى شتابان بر اين گزاره ها و طرح و پـيـشـنـهـاد سرفصلهاى تحقيق است, تا بايستگى پرداختن به قرآن شناسى آشكارتر شود.طرح و بررسى پردامنه و گسترده تر را بايد به مجالى ديگر واگذارد. به گـمان ما, بررسى عالمانه و موشكافانه پاره اى از اين گزاره ها, گامى بلند در عرصه مهجوريت زدايى از قرآن در ساحت استنباط است.1. قـلـمـروشناسى آيات الاحكام: دوگرايش در زمينه حدومرز قلمروى آيات الاحكام وجود دارد:گـرايـش نـخـسـت:آيات الاحكام, حدومرز و شمار روشن دارد. صاحبان اين گـرايـش در باز نمودن اندازه آن, ديدگاه يكسانى ندارند, شمارى مقدار آن را سـيـصـد آيه2, شمارى همچون: غزالى3, رازى4 و قرافى و... پانصد آيه و شمارى مثل عبدالله بن مبارك6 نهصد آيه ياد كرده اند.اين گرايش را بيش تر عالمان پذيرفته اند.7 از ديدگاه عالمانى كه اين گـرايـش را پذيرفته اند, آشنايى به آيات الاحكام, كافى است و ناآگاهى از ديگر آيات, مشكلى بر سر راه اجتهاد, پديد نمى آورد.8
لطفا منتظر باشید ...
