پیش نیازهای اجتهاد از نگاه امام خمینی نسخه متنی

(دعوى الانحصار فى هذا المقدار, انما هى باعتبار الظاهر للقطع بان فى الـكـتـاب الـعزيز من الآيات التى تستخرج منها الاحكام الشرعيه اضعاف اضـعـاف ذلك بل من له فهم صحيح وتقدير كامل يستخرج الاحكام من الآيات الوارده لمجرد النقص والامثال.)

قـيل ولعلهم قصدوا بذلك الآيات الداله على الاحكام دلاله اوليه بالذات لابطريق التضمن والالتزام.)14

ادعـاى ويـژه بـودن آيـات الاحكام به اين مقدار[ پانصد آيه] از بسنده كـردن بـر تـوجـه به ظاهر سرچشمه گرفته است. بى گمان, در كتاب عزيز, آيـاتـى كـه احكام شرعى را از آنها مى توان بيرون آورد, چندين برابر مـقـدار ياد شده است, بلكه هر كس كه از فهم درست و قدرت اندازه گيرى كـامـل بـر خـوردار اسـت, مى تواند از آيات وارده درباره داستانها و مثلها نيز, احكام را بيرون بياورد.

شمارى گفته اند: شايد آنان كه دست به حصر زده اند, تنها آياتى را كه بـر احـكام, دلالت اولى و ذاتى دارند, پذيرفته اند و آيات داراى دلالت تضمنى و التزامى را و انهاده اند.

قـلمروشناسى امكان استنباط از قرآن براى غير معصوم(ع):

بحث پيشين (قلمروشناسى آيات الاحكام) بيش تر بحثى ثبوتى است.

ايـن بـحث (قلمروشناسى امكان استنباط) بيش تر به مقام اثبات و امكان آن نـظر دارد; يعنى آيا غير معصوم(ع) مى تواند از قرآن بهره گيرد در اين بحث پرسشهايى از اين دست مطرح است:

ـ رجوع مستقيم به قرآن در چه قلمرويى امكان پذير است؟

ـ در رجـوع غـيـرمـستقيم; يعنى رجوع از راه روايات, به چه معيارها و ترازهايى بايد گردن نهاد.

پاسخ گويى به پرسشهاى بالا, بررسى پرسشهاى زير را ضرورى مى نمايد:

ـ آيا براى فهم قرآن, مى توان بر خبر واحد تكيه كرد؟

ـ مـقـصـود از سازگارى و ناسازگارى روايت با قرآن چيست و مرز اين دو كدام است؟

ـ امـامـان(ع) در چـه مـقوله ها و جاهايى شاگردان را به قرآن بازگشت داده انـد. ايـن مـوارد با موارد نهى آنان از رجوع مستقيم يا مواردى كه به تفسير آن دست زده اند, چيست؟