ترجمه لغات نهج البلاغه - بازگشت به نهج البلاغه نسخه متنی

‌صفحه‌ى 33

از لحاظ اعتبار سندى است. يقينا بعضى از بخشهاى نهج البلاغه در حد اعلاى اعتبار و وثوق روايى قرار دارد. بعضى از بخشها هم در آن حد نيست. پيرامون اسناد نهج البلاغه تا كنون كارهايى انجام گرفته و كتابهايى چاپ شده حدود دو يا سه تأليف و يا بيشتر.

شايد در ميان گذشتگان هم اين كار انجام گرفته باشد كه بسيارى از آن بى‏اطلاعند. اما لازم است يك طبقه‏بندى از لحاظ سند و اعتبار سندى انجام بگيرد. چنانكه به هر يك از خطب يا كلمات يا نامه‏ها كه انسان مراجعه مى‏كند بداند، از لحاظ سندى كه اين حديث دارد، چقدر مورد اعتبار است و چقدر مى‏توان به آن تكيه كرد. البته همه شواهد و قرائن را مى‏توان در اين مورد به كار گرفت و اين چيزى است كه اگر براى عامه مردم هم مورد نياز نباشد براى محققان و انديشمندان و كسانى كه به اين مسأله اهميت مى‏دهند، يقينا حائز اهميت است.

ترجمه لغات نهج البلاغه

يكى از كارهاى اساسى كه بايد در زمينه نهج البلاغه انجام بگيرد ترجمه لغات نهج البلاغه است براى فارسى زبانها، و حتى براى عربى زبانها. البته در پاورقى بعضى از نهج البلاغه‏ها بزرگانى چون مرحوم محمد عبده و بعضى ديگر اين كار را كرده‏اند اما كافى نيست. اين همه لغتى كه در اين كتاب گسترده است با بارهاى ادبى و مايه‏هاى هنرى و فصاحت و بلاغت فوق العاده، احتياج به يك كار مستقلى، فزونتر از شرح سطحى آن دارد. خلاصه آن كه لازم است يك تفسير اللغات كامل و عميق براى نهج البلاغه تهيه شود.

پيوستن بخشهاى متفرق از يك خطبه

يكى از كارهايى كه از مدتها پيش همواره ضرورتش را احساس مى‏كردم، پيوستن بخشهاى متفرق يك خطبه است كه احيانا آنها را سيد رضى، رحمة اللّه عليه، از هم جدا كرده است. ملاحظه كرده‏ايد جاهايى بعد از آنكه يك خطبه شروع مى‏شود گفته مى‏شود و منها (اين از جمله بخشهاى همان خطبه است) يقينا بين اينها يك چيزى افتاده است، و الاّ تعبير «و منها» لازم نبود. يك جاهاى ديگر معلوم مى‏شود اين پايان خطبه نيست و مطلب نيمه كاره است، شايد بعضى از بخشها را در خود نهج البلاغه بتوان پيدا كرد، و يقينا بسيارى از آنها را در كتب متفرق حديث مى‏توان جستجو و پيدا كرد.