اهميت افشاگرى - بازگشت به نهج البلاغه نسخه متنی

‌صفحه‌ى 47

در باب فتنه، امير المؤمنين عليه السلام در نهج البلاغه دوگونه حرف دارند. يكى مطلبى است كه درباره كل عنوان فتنه بحث فرموده‏اند. باز دو سه جمله اينجا يادداشت كرده‏ام. در خطبه دوم، به نظرم آنجا كه راجع به ظهور پيامبر اكرم صلّى الله عليه وآله وسلّم حرف مى‏زند، اشاره مى‏كند به وضع مردم و از جمله مى‏فرمايد: «فى فتن داستهم باخفافها، و وطئتهم باظلافها، و قامت على سنابكها، فهم فيها تائهون حائرون جاهلون مفتونون فى خير دار، و شرّ جيران، نومهم سهود و كحلهم دموع.» 8 اين باز از همان جملاتى است كه واقعا قابل ترجمه نيست، شعرا و اهل ذوق بايد بنشينند و براى هر كلمه يك معادل پيدا كنند، براى هر تركيبى يك تركيب پيدا كنند.

حضرت درباره فتنه حرف مى‏زند: اسب وحشى فتنه اين طور مردم را زير پا انداخته بود، با لگد آنها را خرد مى‏كرد، با سم سر آنها را مى‏كوبيد، بعد با وحشى‏گرى سربلند مى‏كرد، و مردم آنجا خوابشان بيدارى و سرمه چشمشان اشك بود... سخن از فتنه پيش از ظهور پيغمبران است، وضع جوامعى را كه انبياء از آنجا ظهور كرده‏اند و مبعوث شده‏اند بيان مى‏كند و در حقيقت اشاره مى‏كند به وضع زمان خودش و مردم را از فتنه پرهيز مى‏دهد و مى‏ترساند.

مورد ديگر آنجايى است كه فتنه مشخصى را ذكر مى‏كند مثل تمام حرف‏هايى كه راجع به مخالفين خودش، كه آن جنگ‏ها را راه انداختند، بيان فرموده، راجع به معاويه،

راجع به طلحه و زبير، راجع به عايشه، راجع به كسانى ديگر، راجع به خوارج، مشخصا آن چيزهايى را بيان فرموده كه در ديدگاهش فتنه به حساب مى‏آمده است.

اهميت افشاگرى

اين نوع دوم در حقيقت افشاگرى است، امير المؤمنين عليه السلام براى اينكه فتنه را از بين ببرد و بخواباند بر آن است كه چهره‏ها را روشن كند، اين بهترين راه است، فتنه يعنى چه دو گروه به هم افتاده‏اند، گرد و غبار است، چهره‏ها شناخته نمى‏شوند، گاهى انسان به برادر خودش شمشير مى‏زند، از برادر خودش خنجر مى‏خورد، گاهى هم با يك دشمن در كنار هم راه مى‏روند به او اعتماد مى‏كند، و اين فتنه است. علاج فتنه چيست افشاگرى، اصلا هيچ چيزى مثل افشاگرى فتنه را علاج نمى‏كند و امير المؤمنين افشاگرى مى‏كند، اين افشاگرى حاكى از وجود اين بيمارى در آن روز