مسأله 185 - اگر نايب كاري كند كه موجب كفاره شود، بايد از مال خود تدارك نمايد.
مسأله 186 - مقتضاي اجاره مطلق، تعجيل است، بنابر اين در صورت امكان هر چه زودتر بايد حج بجا آورده شود، مگر آن كه مستأجر راضي به تأخير باشد.
مسأله 187 - اگر اجرت حج كافي براي عمل حج نباشد، بر مستأجر اتمام آن واجب نيست، كما اين كه اگر اجرت زيادتر باشد مستأجر نميتواند زائد را پس بگيرد، واسترداد آن بر اجير نيز واجب نيست.
مسأله 188 - اقتضاي اجاره مباشرت در فعل است، وبدون رضايت واذن مستأجر اجير نميتواند انجام حج را به ديگري واگذار نمايد.
مسأله 189 - استيجار كسي كه به جهت ضيق وقت مجبور به عدول از حج تمتع به حج إفراد است، به جاي كسي كه بر او حج تمتع واجب بوده است، جايز نيست، ولي اگر به طور اتفاقي چنين چيزي پيش آمد، عدول از تمتع به إفراد بر نايب واجب، ومجزي از منوب عنه بوده، و مستحق اجرت است.
مسأله 190 - ميتوان از ميت در حج واجب - تبرعا و يا با اجاره - نيابت نمود همان گونه كه ميتوان در حج استحبابي از او نيابت كرد، اگر چه بر عهده او حج واجب هم باشد كه هنوز براي آن اجير نگرفتهاند، واز طرف شخص حي نيز در حج واجب نيابت تبرعي در صورتي كه خودش تمكن از مباشرت اعمال حج را ندارد جايز است، ودر اين فرض وجوب استيجار از حي ساقط ميشود.ولي در حج استحبابي نيابت - چه تبرعي وچه با اجاره - جايز است، مگر در موردي كه بر منوب عنه حج واجب مستقر شده باشد، وخودش تمكن از مباشرت نداشته باشد، و مأيوس از تمكن هم باشد، كه در اين صورت احتياط اقتضاء ميكند كه قبل از فراغ ذمه از انجام حج واجب، براي حج استحبابي كسي را استيجار ننمايد.
مسأله 191 - يك حج واجب را به نيابت از چند نفر نميتوان بجاي آورد، ولكن در حج استحبابي نيابت از چند نفر مانعي ندارد، وهم چنين جايز است حج استحبابي را براي خود نيت كرده، و ثواب آن را براي عدهاي اهداء نمايد، وهم چنين اگر چند نفر مشتركا نذر كرده باشند كه يك نفر را از طرف خودشان به حج بفرستند، نيابت از آنها جايز است.
مسأله 192 - اجير حق تصرف در مال الاجاره را به مجرد عقد اجاره دارد، بلي چنانچه عمل حج را صحيح بجاي نياورد، ضامن مال الاجاره است.
مسأله 193 - نيابت چند نفر از يك نفر در سال واحد براي حجمستحب جايز است، و در حج واجب واحد نيز، نيابت چند نفر حتي با علم به صحت عمل هر يك از آنها جايز است، و در صورتي كه چند حج واجب به جهات مختلف بر عهده شخص آمده باشد، جواز نيابت چند نفر از طرف يك نفر واضح است.
وصيت به حج
مسأله 194 - اگر وصيت به حجة الاسلام يا حج نذري شود، از اصل تركه برداشته ميشود، مگر آن كه موصي تصريح كرده باشد كه از ثلث بپردازند، و در اين صورت اگر ثلث كافي براي اجرت نباشد، بقيه از اصل مال برداشته ميشود و اجرت حجي كه به جهت فاسد شدن حج قبلي به عهده آمده است از ثلث كسر ميشود، ودر صورت وافي نبودن ثلث احتياط آن است كه كبار ورثه از سهم خود بپردازند، ودر حج استحبابي شكي نيست كه ميبايست از ثلث مال پرداخت شود، و در صورت بيشتر بودن مخارج از ثلث، اگر بعض ورثه ويا كسي ديگر مخارج زائد را تبرعا ميپردازد، ميبايست به وصيت عمل شود، و گرنه وصيت باطل خواهد بود.