حكومت از ديدگاه دانشمندان غربى - ولایت فقیه (پرسش ها و پاسخ ها) نسخه متنی

الْفِرَقِ وَ لا مِلَّةً مِنَ الْمِلَلِ بَقُوا وَ ع اشُوا اِلاّ بِقَيِّمِ و رِئي سٍ لِم ا لا بُدَّ لَهُمْ مِنْاَمْرِ الدّي نِ وَالدُّنْي ا)(5) اين جمله در پى سؤ الاتى است كه از حضرت شد كه جامعهچه احتياجى به رهبر دارد؟ امام استدلال فرمودند، بخاطر اينكه هيچ گروه و ملتى را در تاريختـمـدن بـشـرى نـمى يابيم كه باقى مانده باشند و زندگى كرده باشند مگر اينكه داراى يكحـاكـم و رئيـس بوده اند. چون جامعه ناگزير است كه براى امر دين و دنيايشان يك حاكم داشتهباشد.

بـنـابـرايـن خـلاصـه و حـاصـل بحث امروز زمان اين مى شود كه اگر بخواهيم ثابت كنيم بشراحـتـيـاج بـه حـكـومـت دارد بـايد خصوصيات و ويژگيهاى انسان را بررسى كنيم . خصوصياتانسان پنج چيز بود:

1 ـ جـمـع گـراسـت 2 ـ نـيـاز دارد 3 ـ سـود جـوسـت 4 ـ زيـاده طـلب است 5 ـ طغيانگر است كه اينطغيانگرى و سودجويى باعث تعارض و وارد شدن به حريم و مصالح يكديگر و در نتيجه موجبهـرج و مـرج مـى شـود. بـراى پـيـشـگـيـرى از ايـن هـرج و مـرجعـقـل حكم مى كند كه مردم بايد توافق و تفاهم كنند كه يك فرد را پيدا كنند تا جلوى اين هرج ومرج را بگيرد.

حكومت از ديدگاه دانشمندان غربى

در بحث گذشته بيان شد كه نياز جامعه و بشريت به حكومت يك امر اصلى ، يك امر طبيعى و يكمـوضـوع تـكـويـنـى اسـت و لذا در دنـيـا مـى بـينيم كه همه فرقه ها با همه اختلافهايى كه درديـدگـاهـهـا و انـديـشـه ها و اعتقادات دارند همه داراى حكومتند، چون قوام زندگى بشر به وجودحـاكـم وابـسـتـه اسـت و زيـربـنـاى ضـرورت ايـن بـحـث را در جـلسـهقـبـل عـرض كـردم مـنـتها يك نقل قولى باقى ماند كه امروز به آن اشاره مى كنيم : (نگاهى بهداوريـهـا و ديـدگـاهـهـاى ديـگـر فـلاسـفـه راجـع بـه ضـرورت حـكـومـت .) البـتـهقـول آنـهـا بـراى مـا هـيـچ حـجـيـتـى نـدارد و مـا هـم بـحـمـدالله هيچ نيازى به آرا و انديشه ها واسـتـدلالهـاى آنها نداريم ، منتها به اين دليل كه ما در دنيايى زندگى مى كنيم كه در آن افكارمـخـتـلفـى وجـود دارد و گـاهـى مـخـاطـبـان مـا در مباحث كسانى اند كه اصلاً مسلمان نيستند و حرفايـنگونه دانشمندان و فلاسفه مى تواند براى آنها يك سندى به حساب بيايد از اين جهت ما باآنها از دريچه مقبولات خودشان صحبت مى كنيم .

يكى از فلاسفه معروف انگليس به نام هابس (1588 ـ 1679 م ) درباره ضرورت حكومت نظرىدارد. او ابـتـدا چـنـد مـقدمه را ذكر مى كند و سپس نتيجه مى گيرد كه جامعه احتياج به حكومت دارد.ايشان مى گويد كه :

مقدمه اول :

انـسـان حق دارد طبيعتاً هرآنچه دلش مى خواهد انجام دهد. يعنى انسان آزاد است ، داراى اختيار و ارادهاست و در نظام طبيعت و تكميل اين اراده را دارد كه هر كارى را مى خواهد انجام دهد و اين حق و اختياررا طبيعتاً به خودش مى دهد كه خود را مجاز بداند تا هر كارى كه به نفع خود باشد انجام دهد.

مقدمه دوم :

مـحـرك اعـمال آدم جلب نفع و حفظ خويشتن است و ما در مقدمات عرض كرديم كه انسان موجودى استسـودجو.

محرك انسان جلب نفع است و به دنبال منافعش هست و براى انجام آن امكان دارد هر كارىلازم است انجام دهد.

مقدمه سوم :

در ايـن حـالت يعنى حالتى كه انسان مختار است و آزاد است و سودجو و منفعت طلب ، ممكن است بهحـقوق ديگران تجاوز كند چون در جهت منفعت خودش حركت مى كند و كارى به ديگران ندارد، اگرقرار بود كه همه انسانها اينطور عمل بكنند، منجر به بدبختى و هرج و مرج مى شد.

مقدمه چهارم :

انـسـان مـوجـودى درنـده و حـيـوان صـفـت اسـت يـعـنـى انـسـان مـنـهـاىعـقـل و انـسـان مـنـهاى شرع انسان با آن طبع حيوانى كه دارد با آن نفس اماره اى كه دارد موجودىدرنـده و حـيـوان صـفـت اسـت لذا بـراى جـلب نـفـس خـودمتوسل به جنگ مى شود.

مقدمه پنجم :

هـيـچ كس نمى تواند خود را براى مدت مديدى حفظ نمايد لذا اين ميدان زندگى بشر به معركههـجـوم تـبـديـل مى شود چون همه دنبال منافعند و هيچ مرز و مانعى هم وجود ندارد. كسى اين وسطسـالم نـمـى