مقدّمه
كاوش پيرامون حاكميت سياسي و سيره اجتماعي امام علي(ع) در دورهپنج ساله ازحكومت، براي ما كه پيرو مكتب اوييم و در موقعيتي تقريباًهمسان با وي به سر
ميبريم، بسيار مهم و راهگشا است؛ زيرا آن بزرگوار، دراين مقطع زماني، مستقيماً با
حكومت و جريانهاي اجتماعي سر و كار داشتو خواستههاي مردم و چگونگي برآوردن آنها
مهمترين دغدغهاش به شمارميآمد.بيگمان امام علي(ع)، همانند تمام حاكمان، براي استقرار حاكميت واقتدار سياسي در
حكومت خويش كوشيد. بـا ايـن تفاوت كـه بـراي نيل بـهاين هدف، هرگز از مسير عدالت و
چارچوب ارزشهاي متعالي خارج نشد.عدالت در مكتب علوي اصلي است، كه به ديگر اصلهاي سياسي،اجتماعي و فرهنگي روح و
جهت ميبخشد و ساير امور فردي و اجتماعي برآن استوار ميشود. ميزان پايبندي به عدل در
اين نظام، وقتي رخ مينمايد كهارتباط آن بزرگوار با دوستان، بستگان و دشمنانش را
بررسي كنيم.به راستي سينهاي گشاده و رواني بلند مرتبه لازم است تا آدمي با دشمنان
ومخالفانش به عدالت رفتار كند. آن بزرگوار خود چنين بود و فرزندانش را نيزبدين امر فرا
ميخواند:«اوصيك بالعدل علي الصديق و العدوّ؛ بر تو باد كه با دوست و دشمن بهعدل رفتار كني».در فرهنگ علوي كه برگرفته از فرهنگ قرآني است، همه مردم بايد ازحقوق انساني
برخوردار شوند؛ زيرا همه، عيال و روزي خور خدايند و از نظردين يا دستكم از جهت انسانيت