خطبه 040-در پاسخ شعار خوارج - شرح نهج البلاغه نسخه متنی

خطبه 040-در پاسخ شعار خوارج

خطبه در يك نگاه:

اين خطبه را امام عليه السلام بعد از جنگ صفين ايراد فرمود، در آن زمانى كه خوارج بر امام خرده گرفتند كه چرا در برابر مساله حكميت تسليم شد، و دو نفر به عنوان نمايندگى از سوى اصحاب امام و طرفداران معاويه براى اين امر برگزيده شدند، تا درباره سرنوشت جنگ صفين و خلافت مسلمين داورى كنند، در حالى كه بر طبق آيات قرآن مجيد ان الحكم الا لله، (حكميت مخصوص خداست) و شعار لا حكم الا لله، را از آن اقتباس كرده، پيوسته بر آن تكيه مى كردند، در حالى كه گرفتار مغالطه آشكارى بودند كه به خاطر لجاجت نمى توانستند زشتى آن را درك كنند.

هنگامى كه امام عليه السلام اين شعار را شنيد، اين سخن را ايراد فرمود و در آن به چهار نكته اشاره فرموده است: نخست از اين شعار مغالطه آميز آنان پرده برمى دارد، و مفهوم لا حكم الا لله، را كه سخن حقى است و آنها از آن بهره بردارى باطل مى كنند، بيان مى دارد.

دوم اين كه در ادامه اين سخن نياز مردم را به يك حاكم انسانى روشن مى سازد، و به تعبير ديگر ضرورت حكومت را تبيين مى كند.

و در قسمت سوم وظايف يك حاكم عادل الهى را شرح مى دهد و به هفت وظيفه مهم اشاره مى كند.

و در آخرين بخش اين خطبه
نتيجه وجود يك حاكم عادل الهى در دو جمله كوتاه و پر معنى بيان مى فرمايد.

مرحوم سيدرضى در پايان اين خطبه همين مضمون را طبق روايت ديگرى در عبارت كوتاهترى نقل مى كند.

ترجمه:

حضرت فرمود: (لا حكم الا لله) سخن حقى است كه آن را تحريف كرده اند، و معنى باطل از آن اراده شده است.

آرى حكم مخصوص خدا است، ولى اين گروه مى گويند حكومت و فرماندهى مخصوص خدا است، حال آن كه به يقين مردم نيازمند امير و حاكمى هستند خواه نيكوكار باشد يا بدكار (اگر دسترسى به حاكم نيكوكارى نداشته باشند وجود امير فاجر از نبودن حكومت بهتر است) اميرى كه در حكومتش مومن به كار خويش بپردازد، و كافر از مواهب مادى بهره مند شود، و به اين ترتيب خداوند به مردم فرصت مى دهد كه زندگى خود را تا پايان ادامه دهند.

به وسيله او اموال بيت المال جمع آورى مى گردد، و به كمك او با دشمنان مبارزه مى شود، جاده ها امن و امان خواهد شد.

و حق ضعيفان به كمك او از زورمندان گرفته مى شود، و به اين ترتيب نيكوكاران در رفاه قرار گرفته و از دست بدكاران در امان مى باشند.

و در روايت ديگرى آمده است كه هنگامى كه امام عليه السلام شعار لا حكم الا لله را شنيد فرمود: آرى من در انتظار حكم الهى د
رباره شما هستم.

سپس فرمود: اما در حكومت حاكم نيكوكار شخص پرهيزكار به خوبى انجام وظيفه مى كند در حكومت حاكم بدكار شخص شقى و ناپاك از آن بهره مند مى شود تا اجلش سرآيد و مرگش فرارسد!